हॅलो वाचकांनो.. आज मी तुम्हाला सिद्धासन बद्दल माहिती मराठीत – Siddhasana Information in Marathi देणार आहे तर चला बघुयात.
लक्ष द्या – योगासने कारण्याआधीच्या आवश्यक सूचना आणि अवघड शब्दांचे अर्थ
सिद्धासन पद्मासनानंतर सिद्धासनाचे स्थान येते. हे आसन अलौकिक सिद्धी प्रदान करणारे असल्यामुळे याचे नाव सिद्धासन पडले आहे. सिद्ध योगिजनांचे हे प्रिय आसन आहे. यमांमध्ये ब्रह्मचर्य श्रेष्ठ आहे, नियमांमध्ये शौच श्रेष्ठ आहे आणि आसनांमध्ये सिद्धासन श्रेष्ठ आहे.
ध्यान : आज्ञाचक्रात,
श्वास : दीर्घ व स्वाभाविक.
कृती : आसनावर बसून पाय मोकळे सोडा. आता डाव्या पायाची टाच, गुदा आणि जननेंद्रियाच्या मध्ये ठेवा. उजव्या पायाची टाच जननेंद्रियाच्या वर अशा प्रकारे ठेवा, जेणेकरून जननेंद्रिय व अंडकोषावर दाब पडणार जाही.
पायांचा क्रम बदलू शकता. दोन्ही पायांचे तळवे जांघेच्या मध्य भागात राहावे. तळवे वरच्या बाजूस राहतील अशा (सिद्धासन) प्रकारे दोन्ही हात एकमेकांवर ठेवा किंवा दोन्ही हात दोन्ही गुडघ्यांवर ज्ञानमुद्रेत ठेवा.
डोळे उघडे किंवा बंद ठेवा. श्वासोच्छ्वास स्वाभाविक चालू द्या. भूमध्यात, आज्ञाचक्रात ध्यान केंद्रित करा. पाच मिनिटांपासून तीन तासांपर्यंत या आसनाचा सराव करू शकता. ध्यानाची उच्च अवस्था आल्यावर मनाची शरीरावरील पकड दूर होते.
लाभ : सिद्धासनाच्या नियमित सरावाने शरीरातील सर्व नसनाड्या शुद्ध होतात. प्राणतत्त्व स्वाभाविकपणे ऊर्ध्वगामी होते. यामुळे मन एकाग्र करणे सोपे जाते. पचनक्रिया सुरळीत होते. श्वासरोग, हृदयरोग, जीर्णज्वर, अजीर्ण, अतिसार, शुक्रदोष इ. दूर होतात.
मंदाग्नी, मुरडा, संग्रहणी, वातविकार, क्षयरोग, दमा, मधुमेह, प्लीहेची वृद्धी इ. अनेक रोगांचे निवारण होते. पद्मासनाने जे रोग दूर होतात तेच रोग सिद्धासनानेही दूर होतात. ब्रह्मचर्य पालनासाठी हे आसन विशेष साहाय्यक आहे.
विचार पवित्र होतात. मन एकाग्र होते. याचा अभ्यासक भोगविलासापासून वाचू शकतो. ७२,००० नसनाड्यांतील मल या आसनाच्या सरावाने नष्ट होतो. वीर्याचे रक्षण होते. स्वप्नदोषाने ग्रस्त व्यक्तीने हे आसन अवश्य केले पाहिजे.
योगिजन सिद्धासनाच्या अभ्यासाने वीर्याचे रक्षण करून प्राणायामाद्वारे ते डोक्याकडे घेऊन जातात. यामुळे वीर्य ओज व मेधाशक्तीत परिणत होऊन दिव्यतेचा अनुभव करविते, मानसिक शक्तींचा विकास होतो. सिद्धासनात बसून केलेले वाचन चांगल्या प्रकारे लक्षात राहते.
विद्यार्थ्यांसाठी हे आसन विशेष लाभदायक आहे. या आसनाने जठराग्नी प्रदीप्त होतो, चित्त स्थिर राहते व स्मरणशक्तीचा विकास होतो. आत्म्याचे ध्यान करणाऱ्या योग्याने जर मिताहारी राहून बारा वर्षे सिद्धासनाचा अभ्यास केला तर त्याला सिद्धी प्राप्त होतात.
सिद्धासन सिद्ध झाल्यानंतर इतर आसनांची काही गरजच राहत नाही. सिद्धासनाने केवली कुंभक सिद्ध होतो. सहा महिन्यांतही केवली कुंभक सिद्ध होऊ शकतो आणि अशा सिद्ध योग्याच्या दर्शन-पूजनाने पातके नष्ट होतात, मनोरथे पूर्ण होतात.
सिद्धासनाच्या प्रतापाने निर्बीज समाधी सिद्ध होते. मूलबंध, उड्डीयानबंध आणि जालंधरबंध आपोआप होतात. सिद्धासनासारखे दुसरे आसन नाही, केवली कुंभकासारखा प्राणायाम नाही, खेचरी मुद्रेसमान दुसरी मुद्रा नाही आणि अनाहत नादासारखा दुसरा नाद नाही. सिद्धासन महापुरुषांचे आसन आहे. सामान्य माणसाने हट्टपूर्वक याचा सराव करू नये, अन्यथा लाभाऐवजी हानी होण्याची शक्यता असते.
काय शिकलात?
आज आपण सिद्धासन बद्दल माहिती मराठीत – Siddhasana Information in Marathi पाहिली आहे, पोस्ट वाचल्याबद्दल मनापासून धन्यवाद.
सिद्धासन (Siddhasana) माहिती – मराठीत
सिद्धासन हा एक पारंपरिक योगासन आहे जो साधना आणि ध्यानाच्या दृष्टिकोनातून अत्यंत महत्वाचा आहे. हा आसन प्राचीन काळापासून योगशास्त्रात वापरला जात आहे. ‘सिद्ध’ म्हणजे ‘पूर्णता’ किंवा ‘आध्यात्मिक उन्नती’, आणि ‘आसन’ म्हणजे ‘बैठणे’ असा अर्थ आहे. सिद्धासन साधकाच्या मानसिक आणि शारीरिक शक्तींच्या संतुलनास मदत करते आणि त्याचबरोबर ध्यानाच्या सृष्टीला उत्तेजन देते. या आसनाने साधकाच्या साधनेच्या गतीला चालना मिळते.
सिद्धासन कसे करावे?
-
आरंभ स्थिती: सर्वप्रथम, समतल आणि आरामदायक ठिकाणी गादी किंवा योग चटईवर बसून प्रारंभ करा.
-
पायांची स्थिती:
-
एक पाय गुंडाळा आणि दुसरा पाय त्यावर ठेवा.
-
डावा पाय तुंबल्याच्या कोपरासमोर आणि उजवा पाय डाव्या पायाच्या मांसपेशीवर ठेवा.
-
दोन्ही पायांचे पोट आणि हड्डीच्या क्षेत्रांमध्ये प्रेशर ठेवा.
-
-
हातांची स्थिती:
-
दोन्ही हात हापाने घ्या आणि मांडीवर ठेवा. अंगठा आणि मधली अंगुली एकमेकांना जोडून ‘ज्ञान मुद्रा’ करा.
-
-
शरीराची स्थिती:
-
शरीर ताणून आणि सरळ ठेवा. पाठीचा कणा सरळ असावा.
-
शरीराचा ताण हलका ठेवून शांत व स्थिर स्थिती साधा.
-
-
श्वास घेतांना ध्यान:
-
श्वास नियमितपणे घ्या आणि सोडून शांतता अनुभवण्याचा प्रयत्न करा.
-
हळूहळू श्वासाची गती मंद करा. मनाला शांत करण्याचा प्रयत्न करा.
-
सिद्धासनाचे फायदे:
-
मानसिक शांती: सिद्धासन मानसिक शांती मिळवण्यासाठी खूप प्रभावी आहे. हे ध्यान केंद्रित करण्यास मदत करते, चित्त एकाग्र ठेवते आणि तणाव कमी करते.
-
पचनक्रिया सुधारते: या आसनाने पचनसंस्थेचे कार्य सुधारते. शरीरातील अवयवांमध्ये रक्ताभिसरणाचे प्रमाण वाढवते, त्यामुळे पचनशक्ती चांगली होऊ शकते.
-
योग आणि साधनेसाठी अनुकूल: सिद्धासन ध्यान, प्राणायाम आणि साधनेसाठी अत्यंत उपयुक्त आहे. यामुळे साधकाची मनोवृत्ती केंद्रित आणि स्थिर राहते, जे ध्यान साधनेला मदत करते.
-
रक्तदाब आणि हृदयाच्या आरोग्यासाठी फायदेशीर: नियमित सिद्धासन केल्याने रक्तदाब नियंत्रणात राहतो. हृदयाची गती समजून घेतल्यामुळे हृदयाच्या कार्यामध्ये सुधारणा होऊ शकते.
-
सांसारिक समस्या कमी करते: या आसनाने शारीरिक आणि मानसिक ताण कमी होतो. यामुळे निराशा, चिंता, आणि तनावाच्या समस्यांमध्ये आराम मिळू शकतो.
-
संधिवात आणि पाठदुखी कमी करते: सिद्धासन नियमितपणे केल्याने संधिवात आणि पाठदुखीच्या समस्या कमी होतात. पाठीच्या हड्ड्यांना योग्य ताण मिळतो आणि पिठाच्या स्नायूंना मजबूती मिळते.
-
सार्वभौमिक ऊर्जा साधना: सिद्धासन केल्याने साधकास सार्वभौमिक ऊर्जा सहजपणे अनुभवता येते. या आसनामुळे साधकाची उर्जा केंद्रित होते आणि ऊर्जा अडथळ्यांची कमी होते.
सिद्धासन करताना सावधगिरी:
सिद्धासन करताना काही सावधगिरी ठेवावी लागते:
-
योग्य पद्धतीने आसन करा. शरीराची स्थिती योग्य असावी, नाहीतर आपल्याला पाठीच्या किंवा पायाच्या वेदनांचा सामना करावा लागतो.
-
हळूहळू आणि स्थिरपणे श्वास घ्या. श्वास घेतांना ताण न येईल, याची खात्री करा.
-
जास्त वेळ एका ठिकाणी न बसता हळूहळू आसनाचा अवधी वाढवा.
-
ज्यांना गुडघ्यांच्या समस्या आहेत किंवा कोणत्याही शारीरिक ताणाचा सामना करावा लागतो त्यांना या आसनाची प्रॅक्टिस करतांना सावधगिरी बाळगावी.
निष्कर्ष:
सिद्धासन हे एक अत्यंत लाभकारी आणि शक्तिशाली आसन आहे. याच्या मदतीने शारीरिक, मानसिक आणि आध्यात्मिक दृषटिकोनातून विविध फायदे मिळवता येऊ शकतात. या आसनाचा नियमित अभ्यास केल्याने साधकाची शांती, समर्पण, आणि मानसिक संतुलन साधता येते. तसेच, हे योगाच्या इतर आसनांप्रमाणे शरीरात उर्जा आणि ताजेतवानेपणा आणण्यास मदत करते.