योगासने करण्याआधीच्या आवश्यक सूचना

1. जेवणानंतर सहा तासानी, दूध प्यायल्यानंतर दोन तासांनी किंवा अगदीच अनशापोटी आसने करावीत.
2. शौच-स्नानादीतून निवृत्त झाल्यावरच आसने करावीत.
3. आसने करताना श्वास तोंडाने न घेता नाकानेच घ्यावा.
4. जमिनीवर काहीही न अंथरता कधीही आसने करू नये. गरम ब्लँकेट, घोंगडे, गोणपाट किंवा एखादे विद्युतरोधक आसन अंथरून त्यावरच आसने करावीत, जेणेकरून शरीरात निर्माण झालेली विद्युतशक्ती नष्ट होणार नाही.
5. आसन करताना शरीरासोबत जबरदस्ती करू नये. आसन म्हणजे कसरत नव्हे. म्हणून आसने धैर्यपूर्वक करावीत.
6. आसने केल्यानंतर थंडीत किंवा जोराचा वारा वाहत असताना बाहेर जाऊ नये. स्नान करायचे असल्यास थोड्या वेळाने करावे.
7. आसने करताना अंगावर कमीतकमी व सैल कपडे असावेत.
8. आसने करताना अधूनमधून व शेवटी शवासन करून शिथिलीकरणाद्वारे शरीराच्या ताठरलेल्या स्नायूंना आराम द्यावा.
9. आसने झाल्यावर लघुशंकेला अवश्य जावे, जेणेकरून एकत्रित झालेली दूषित तत्त्वे लघवीवाटे बाहेर निघून जातील.
10. आसने करताना त्या-त्या आसनांच्या कृतीत सांगितलेल्या चक्रावर ध्यान केल्याने व मानसिक जप केल्याने अधिक लाभ होतो.
11. आसनानंतर थोडे ताजे पाणी पिणे लाभदायक आहे. ऑक्सिजन व हायड्रोजन यांच्यात विभाजित होऊन संधिस्थानाच्या भागातून मल बाहेर काढण्यासाठी पाणी खूप आवश्यक असते.
12. स्त्रियांनी गरोदरपणात आणि मासिक पाळीत कोणतेही आसन कधीही करू नये.
13. आरोग्याच्या इच्छुक प्रत्येक व्यक्तीने सकाळी तुळशीची ५-६ पाने खाऊन वरून पाणी प्यावे. यामुळे स्मरणशक्ती वाढते तसेच आम्लपित्त व इतर व्याधींतही लाभ होतो.

आसनाच्या कृतीत येणाऱ्या काही अवघड शब्दांचे अर्थ –

• रेचक : श्वास सोडणे
• पूरक : श्वास आत घेणे
• कुंभक : श्वास आत किंवा बाहेर रोखून ठेवणे.
• अंतकुंभक : दीर्घ श्वास घेऊन आतच रोखून ठेवण्याच्या क्रियेला अंतकुंभक किंवा आभ्यांतर कुंभक असे म्हणतात.
• बहिकुंभक : श्वास बाहेर सोडून परत न घेता तो बाहेरच रोखण्याच्या क्रियेला बहिर्कुभक म्हणतात.

योगासने करण्याआधीच्या आवश्यक सूचना (Precautions Before Doing Yoga in Marathi):

योगासन हे शारीरिक आणि मानसिक स्वास्थ्यासाठी अत्यंत लाभदायक आहे. मात्र योग्य परिणाम मिळवण्यासाठी योग करण्यापूर्वी काही महत्त्वाच्या सूचनांचं पालन करणं गरजेचं आहे.

---

🧘‍♀️ योगासने करण्याआधीच्या आवश्यक सूचना:

1. रिकाम्या पोटाने योग करावा:
   योग करण्यापूर्वी किमान 2 ते 3 तास अन्न घेतलेले नसावे. पचन क्रिया पूर्ण झाल्यावरच योग करावा.

2. सकाळची वेळ सर्वोत्तम:
   योगासने करण्यासाठी पहाटे किंवा सकाळची वेळ (सूर्योदयाच्या आधी किंवा नंतर थोडा वेळ) सर्वोत्तम असते. हा वेळ शरीर आणि मन दोघांसाठीच प्रसन्न असतो.

3. शांत आणि स्वच्छ जागा निवडा:
   योगासाठी निवडलेली जागा हवादार, शांत आणि स्वच्छ असावी. शक्य असल्यास निसर्गाच्या सान्निध्यात योग करावा.

4. सुटसुटीत आणि आरामदायक कपडे घाला:
   अंगाला घट्ट न बसणारे, आरामदायक आणि हवेशीर कपडे परिधान करावेत, जेणेकरून हालचालींमध्ये अडथळा येणार नाही.

5. योग चटई (योगा मॅट) वापरा:
   कठीण जमिनीवर थेट योग करू नये. चांगल्या ग्रीपसह योगा मॅट किंवा चटई वापरावी.

6. शरीराची तयारी करा:
   योग सुरू करण्यापूर्वी थोडा हलका स्ट्रेच किंवा वार्मअप करणे फायदेशीर ठरते. त्यामुळे शरीर लवचिक होते.

7. ध्यान आणि श्वासावर लक्ष केंद्रित करा:
   योग करताना तुमचं संपूर्ण लक्ष श्वसन आणि शरीराच्या हालचालींवर केंद्रित असावं.

8. शरीराच्या क्षमतेप्रमाणे आसने करा:
   कोणतेही आसन शरीर झेपेल इतपतच करा. जबरदस्तीने किंवा वेदना सहन करत करत योग करू नये.

9. कोणतीही शारीरिक समस्या असल्यास सल्ला घ्या:
   तुम्हाला हृदयविकार, उच्च रक्तदाब, पाठदुखी, गर्भधारणा, इत्यादी समस्या असल्यास योग प्रशिक्षकाचा किंवा डॉक्टरचा सल्ला घ्या.

10. योगानंतर लगेच अन्न सेवन करू नका:
    योगानंतर किमान 30 मिनिटे विश्रांती घ्या आणि मगच अन्न/पाणी घेणे श्रेयस्कर.

---

निष्कर्ष:

योग हा आत्मशुद्धीचा आणि आरोग्यदायी जीवनशैलीचा मार्ग आहे. योग्य पद्धतीने आणि योग्य तयारीनिशी योग केला तर त्याचे मानसिक, शारीरिक आणि आध्यात्मिक लाभ दीर्घकालीन मिळतात. त्यामुळे योगासने करण्यापूर्वी वरील सूचना पाळणं अत्यंत आवश्यक आहे.

“योग करा, निरोगी रहा!”

तुम्हाला विशिष्ट योगासने माहित हवी आहेत का?