मुलांसाठी आमची मजेदार बॅट तथ्ये पहा. ते अंधारात कसे पाहतात, व्हॅम्पायर वटवाघुळं काय खातात आणि बरेच काही जाणून घ्या. वाचा आणि वटवाघळांच्या विविध मनोरंजक माहितीचा आनंद घ्या.
- वटवाघुळ हे सस्तन प्राणी आहेत.
- इतर सरकत असताना, वटवाघुळ हे एकमेव सस्तन प्राणी आहेत जे सतत उड्डाण करण्यास सक्षम असतात.
- वटवाघळांच्या 1000 पेक्षा जास्त प्रजाती आहेत.
- वटवाघुळ निशाचर (रात्री सक्रिय) असतात.
- वटवाघुळ अंधारात इकोलोकेशन नावाचे विशेष कौशल्य वापरून ‘पाहतात’. वटवाघुळ आवाज करतात आणि ध्वनी लहरी वस्तूंमधून परत येण्याची प्रतीक्षा करतात (प्रतिध्वनी), जर ती परत उसळली नाही तर ते सुरक्षितपणे पुढे जाऊ शकतात. ध्वनी लहरी त्यांच्याकडे किती वेगाने उसळतात यावरून ते विविध वस्तूंचे अंतर सांगू शकतात.
- बहुतेक वटवाघुळं कीटक खातात, तर काही फळे, मासे किंवा रक्तही खातात!
- व्हॅम्पायर वटवाघळांच्या 3 प्रजाती आहेत जे केवळ रक्त खातात.
- व्हॅम्पायर वटवाघळांमध्ये लहान आणि अत्यंत तीक्ष्ण दात असतात जे प्राण्यांच्या त्वचेला (मानवांचा समावेश होतो) त्यांच्याकडे लक्ष न देता छिद्र पाडण्यास सक्षम असतात.
- व्हॅम्पायर वटवाघुळ रेबीज वाहू शकतात, ज्यामुळे त्यांचे चावणे संभाव्य धोकादायक बनतात.
- काही वटवाघुळ स्वतःच राहतात तर काही इतर हजारो वटवाघुळांसह गुहेत राहतात.
- वटवाघुळ 20 वर्षांपेक्षा जास्त जगू शकतात.
- टेरोपस वटवाघुळ (ज्याला फ्लाइंग फॉक्स किंवा फ्रूट बॅट असेही म्हणतात) जगातील सर्वात मोठे आहेत.
घार (Bat) बद्दल काही महत्त्वाची माहिती – मराठीत
घार हा एक उडणारा स्तनधारी प्राणी आहे, जो रात्री सक्रिय असतो आणि मुख्यतः अंधारात आपले जीवन व्यतीत करतो. घार जरी एका उडणाऱ्या प्राण्याप्रमाणे दिसत असली तरी, तिला पक्ष्यांपासून वेगळं करण्याची काही महत्त्वाची वैशिष्ट्ये आहेत. घारांचा अभ्यास केला असता, त्याचं शरीर रचनात्मकदृष्ट्या एकदम वेगळं आणि रोचक असं दिसून येतं.
Contents
1. घाराची शारीरिक रचना:
घारांचे पंख त्यांच्या पुढील पायांच्या आणि शरीराच्या बाजूंच्या हाडांपासून बनलेले असतात. हे पंख पक्ष्यांच्या पंखांपेक्षा वेगळे असतात. घारांच्या पंखांमध्ये नाजूक त्वचा आणि हाडांची रचना असते, जी त्यांना लांब उडण्याची क्षमता प्रदान करते.
2. रात्री सक्रिय:
घार मुख्यतः रात्रीच सक्रिय असतात आणि त्यांना “नाइट्स” म्हणूनही ओळखले जाते. ते रात्री उडतात आणि त्यांच्या वातावरणाची तपासणी करताना कीटक, फळे, आणि इतर छोटे प्राणी खातात. त्यांची दृष्टी दिवसा खूप कमी काम करते, म्हणून ते सहसा “इकोलोकेशन” नावाच्या तंत्राचा वापर करून परिभ्रमण करतात.
3. इकोलोकेशन:
घार एक अत्याधुनिक इकोलोकेशन प्रणाली वापरतात. यामध्ये, घार उच्च आवाज काढतात (जो मानवाला ऐकता येत नाही) आणि तो आवाज परत येण्याच्या मार्गावरून त्यांना तेथील वास, आकार, आणि इतर वस्तुंची माहिती मिळवता येते. यामुळे घारांना अंधारात देखील आपले मार्ग आणि शिकार शोधणे सोपे जाते.
4. आहार:
घारांचे आहार बहुतांश कीटकांवर आधारित असतो. काही घार फळे खातात तर काही प्राणीही खातात. विशेषतः, कीटक खात असलेल्या घारांचा एक महत्त्वपूर्ण रोल आहे. ते शेतांतील आणि घरांतील कीटकांचे नियंत्रण करण्यात मदत करतात. उदाहरणार्थ, घार मच्छर आणि अन्य पिळांवर नियंत्रण ठेवतात, ज्यामुळे मानवांना आणि शेतकऱ्यांना फायदा होतो.
5. घारांच्या जाती:
दुनियाभरात 1,300 पेक्षा जास्त घारांची विविध जाती आहेत. त्यापैकी काही प्रमुख जाती आहेत:
-
मास्टर लेमुर (Vampire Bat): ज्याच्यावर आधारित अनेक किव्हा लोककथा आणि मुघल काळात अंधश्रद्धा आहेत. या घारांचा आहार प्रामुख्याने रक्तावर असतो.
-
फळ खाणारी घार (Fruit Bat): ही घार फळे खात असून त्यांना ‘फलांका घार’ असेही म्हणतात.
6. घारांचा जीवनकाल:
घारांचा जीवनकाल साधारणतः 10 ते 30 वर्षांपर्यंत असतो, पण त्याचे जीवन परिस्थितीवर अवलंबून असते. काही जाती दीर्घकाळ जगतात, तर काही जातींमध्ये अधिक धोके असल्यामुळे त्यांचा जीवनकाल कमी असतो.
7. प्लांट पोलिनेशनमध्ये महत्त्व:
काही घार फळे खात असल्या कारणाने ते विविध वनस्पतींचे पोलिनेशन देखील करतात. यामुळे, वनस्पतींची वाढ आणि प्रजनन प्रक्रियेला मदत होते. उदाहरणार्थ, काही घारेंनी केलेल्या पोलिनेशनमुळे फळांचे उत्पादन वाढते, जे मानवांसाठी उपयुक्त ठरते.
8. घार आणि रोगांचा संबंध:
घार काही जीवाणू आणि विषाणूंचे प्रसार करणारे कारक असू शकतात, जे मानवांसाठी धोका ठरू शकतात. उदाहरणार्थ, इबोला आणि रेबीस या रोगांचे संक्रमण घारांमुळे होऊ शकते. परंतु, घारांच्या नकारात्मक प्रभावावर समाजाने पुरेशी माहिती न घेतल्यामुळे त्यांच्याबद्दल अनेक अंधश्रद्धा पसरलेल्या आहेत.
9. घारांची निवासस्थाने:
घारंना गडबड, गुहा, झाडांची पाती आणि मठ या सर्व ठिकाणी निवास करण्याची आवड असते. काही घार समूहाने एकाच ठिकाणी घ nest तयार करतात आणि त्यामध्ये राहतात.
10. घारांचा पारिस्थितिकी तंत्रातील रोल:
घार पारिस्थितिकी तंत्रात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात. ते कीटकांचा नाश करतात आणि विविध वनस्पतींच्या प्रजनन प्रक्रियेस मदत करतात. त्यांचा संपूर्ण खाद्य शृंगार आणि चयापचय ही पर्यावरणासाठी अत्यंत फायदेशीर आहे.
निष्कर्ष:
घार एक अत्यंत महत्त्वपूर्ण जीव आहे जो पर्यावरणातील संतुलन राखण्यासाठी खूप आवश्यक आहे. त्यांचे इकोलोकेशन, आहार, आणि पोलिनेशन यासारखे वैशिष्ट्ये त्यांना इतर प्राण्यांपेक्षा वेगळे बनवतात. त्यामुळे घारांचा अभ्यास आणि संरक्षण हे आपल्यासाठी अत्यंत आवश्यक आहे.