हॅलो मित्रांनो स्वागत आहे तुमचं आपल्या मराठींगूरू वेबसाईट मध्ये. आज मी तुम्हाला २०० Marathi Vakprachar Arth, Vakyat Upyog । वाक्यप्रचारांचे अर्थ व वाक्यात उपयोग सांगणार आहे ते खालील प्रमाणे.
Contents
Marathi Vakprachar Arth, Vakyat Upyog । वाक्यप्रचारांचे अर्थ व वाक्यात उपयोग
(१) अजरामर होणे -अर्थ : कायमस्वरूपी टिकणे.
वाक्य : क्रांतिकारकांचे नाव भारताच्या इतिहासात अजरामर झाले आहे.
(२) अप्रूप वाटणे-अर्थ : आश्चर्य किंवा कौतुक वाटणे.
वाक्य : लहानगी मुग्धा जेव्हा शास्त्रीय संगीत गाते, तेव्हा श्रोत्यांना तिचे अप्रूप वाटते.
(३) अपूर्व योग येणे-अर्थ : दुर्मीळ योग येणे.
वाक्य : सूर्यग्रहण व चंद्रग्रहण एकाच दिवशी होण्याचा अपूर्व योग आला.
(४) अभंग असणे-अर्थ : एकसंध, अखंड असणे.
वाक्य : कितीही संकटे आली, तरी भारतीयांची एकात्मता अभंग राहील.
(५) अभिलाषा धरणे-अर्थ : एखादया गोष्टीची इच्छा बाळगणे.
वाक्य : आपल्या आवाक्यात नसलेल्या गोष्टीची अभिलाषा धरणे चांगले नाही.
(६) अमलात आणणे-अर्थ : कारवाई करणे.
वाक्य : माजी पंतप्रधान श्रीमती इंदिरा गांधी यांनी बँकांचे राष्ट्रीयीकरण करण्याचा निर्णय अमलात आणला.
(७) अवाक् होणे-अर्थ : आश्चर्यचकित होणे.
वाक्य : अचानक उमटलेले इंद्रधनुष्य पाहून सर्व अवाक् झाले.
(८) अंगावर काटा येणे-अर्थ : खूप भीती वाटणे.
वाक्य : समोर वाघ पाहताच दामूच्या अंगावर काटा आला.
(९) अंगी बाणणे-अर्थ : मनात खोलवर रुजणे.
वाक्य : चांगल्या सवयी अंगी बाणल्या पाहिजेत.
(१०) आड येणे-अर्थ : अडथळा निर्माण करणे.
वाक्य : चांगल्या कार्याच्या जो आड येतो तो माणूस वाईट वृत्तीचा असतो.
(११) आडवे होणे-अर्थ : झोपणे.
वाक्य : खूप काम केल्यावर आई दुपारी जरा आडवी होते.
(१२) आडाखे बांधणे-अर्थ : मनात आराखडा किंवा अंदाज करणे.
वाक्य : जमीन घेतल्यावर घर कसे बांधायचे, याचे महेशने मनाशी आडाखे बांधले.
(१३) आत्मसात करणे-अर्थ : मिळवणे, अंगात मुरवणे.
वाक्य : मुग्धाने बालवयातच संगीतातील सर्व राग आत्मसात केले.
(१४) आयोजित करणे-अर्थ : व्यवस्था करणे.
वाक्य : नववीच्या विद्यार्थ्यांनी शालान्त परीक्षेस बसणाऱ्या विदयार्थ्यांचा निरोप समारंभ आयोजित केला.
(१५) आवर्जून पाहणे-अर्थ : मुद्दामहून पाहणे.
वाक्य : मुंबईमधले प्रिन्स ऑफ वेल्स म्युझियम आवर्जून पाहावे असे आहे.
(१६) ओक्साबोक्शी रडणे-अर्थ : मोठ्याने आवाज करत रडणे.
वाक्य : सतीश नापास झाला, तेव्हा तो ओक्साबोक्शी रडला.
(१७) ओढ असणे-अर्थ : आस असणे, आवड असणे.
वाक्य : शेवंताला फुलांची खूप ओढ आहे.
(१८) ओढा असणे-अर्थ : कल असणे, आवड असणे.
वाक्य : रमेशचा लहानपणापासून चित्रे काढण्याकडे ओढा होता.
(१९) उत्पात करणे-अर्थ : विध्वंस करणे.
वाक्य : दहशतवादयांनी मुंबईवर हल्ला करून उत्पात केला.
(२०) उद्ध्वस्त करणे-अर्थ : नष्ट करणे.
वाक्य : भारतीय सेनेने शQची सर्व ठाणी उद्ध्वस्त केली.
(२१) उदास होणे-अर्थ : खिन्न होणे.
वाक्य : सहलीला जायला मिळाले नाही; म्हणून मिताली उदास झाली.
(२२) उपरती होणे-अर्थ : पश्चात्ताप वाटणे.
वाक्य : अभ्यास न करता दिवाळीची सुट्टी खेळण्यात फुकट घालवली याची मनोजला उपरती झाली.
(२३) उपोषण करणे-अर्थ : लंघन करणे, उपाशी राहणे.
वाक्य : आपल्या रास्त मागण्यांसाठी गिरणीतील कामगारांनी उपोषण केले.
(२४) उंडारणे-अर्थ : बागडणे, हुंदडणे.
वाक्य : माळरानावरील हिरवे गवत पाहून वासरे उंडारली.
(२५) कटाक्ष असणे-अर्थ : कल असणे, भर असणे, जोर असणे.
वाक्य : छत्रपती शिवाजी महाराजांचा मावळ्यांमध्ये जिद्द निर्माण करण्यावर कटाक्ष होता.
(२६) कणव असणे-अर्थ : आस्था किंवा करुणा असणे.
वाक्य : मदर तेरेसा यांना गरिबांची कणव होती.
(२७) कणीक तिंबणे-अर्थ : बदडून काढणे, चोप देणे.
वाक्य : काल पकडलेल्या चोराची पोलिसांनी रात्रभर चांगलीच कणीक तिंबली.
(२८) कस लावणे-अर्थ : सत्त्व किंवा सामर्थ्य पणाला लावणे.
वाक्य : हिंदकेसरी होण्यासाठी बापू पहेलवानाने प्रत्येक कुस्तीत आपला कस लावला.
(२९) कसून मेहनत करणे-अर्थ : खूप नेटाने कष्ट करणे.
वाक्य : शालान्त परीक्षेत पहिले येण्यासाठी मधुराने कसून मेहनत केली.
(३०) कहर करणे-अर्थ : अतिरेक करणे.
वाक्य : एके दिवशी मुलांनी वर्गात गोंधळाचा कहर केला.
(३१) कापरे सुटणे-अर्थ : घाबरल्यामुळे थरथरणे.
वाक्य : अचानक समोर आलेला वाघ पाहून नथुरामच्या अंगाला कापरे सुटले.
(३२) कारवाया करणे-अर्थ : कारस्थाने करणे, कट करणे.
वाक्य : सोयराबाईंनी अष्टप्रधान मंडळाला हाताशी धरून संभाजीराजांच्या विरुद्ध कारवाया केल्या.
(३३) काळजी घेणे-अर्थ : चिंता वाहणे, आस्था असणे.
वाक्य : राजू आजारी पडल्यामुळे आईने त्याची खूप काळजी घेतली.
(३४) काळ्या पाण्याची शिक्षा-अर्थ : मरेपर्यंत कैद होणे.
वाक्य : इंग्रज सरकारने स्वातंत्र्यवीर सावरकरांना काळ्या पाण्याची शिक्षा दिली होती.
(३५) किरकिर करणे-अर्थ : एखादया गोष्टीबाबत सतत तक्रार करणे.
वाक्य : मालकापाशी मजूर ‘पगार कमी आहे’ म्हणून किरकिर करतात.
(३६) कोडकौतुक होणे-अर्थ : लाड होणे, शाबासकी मिळणे.
वाक्य : सौंदर्यस्पर्धेत प्रथम आलेल्या मधुराचे गावात कोडकौतुक झाले.
(३७) कंपित होणे-अर्थ : थरथरणे, कापणे.
वाक्य : अपरात्री जंगलातून जाताना रामभाऊंचे शरीर भीतीने कंपित झाले.
(३८) खपणे-अर्थ : कष्ट करणे.
वाक्य : चांगले पीक काढण्यासाठी शेतकरी दिवसभर शेतात खपतात.
(३९) खळखळ करणे-अर्थ : नाखुशीने सतत नकार देणे, टाळाटाळ करणे.
वाक्य : ताटात कारल्याची भाजी वाढली की, मोहन आईपाशी खळखळ करतो.
(४०) खंड न पडणे-अर्थ : एखादे कार्य करताना मध्ये न थांबणे.
वाक्य : नित्यनेमाने देवपूजा करण्यात आजीचा कधीही खंड पडला नाही.
(४१) गट्टी जमणे-अर्थ : दोस्ती होणे.
वाक्य : गावी आलेल्या मालूची गावातल्या शालूशी चांगली गट्टी जमली.
(४२) गढून जाणे-अर्थ : मग्न होणे, गुंग होणे.
वाक्य : सुदेश चित्र काढण्यात नेहमी गढून जातो.
(४३) ग्राह्य धरणे-अर्थ : योग्य आहे असे समजणे.
वाक्य : भूदान चळवळीबाबतचे पूज्य विनोबाजींचे मत जनतेने ग्राह्य धरले.
(४४) गाडी अडणे-अर्थ : खोळंबा होणे, अडथळा येणे.
वाक्य : भाषण देताना दोन-तीन वाक्यांनंतर राजेशची गाडी अडली.
(४५) गाण्याला धार येणे-अर्थ : गाणे उत्कृष्ट होणे.
वाक्य : जीव ओतून गायल्यामुळे लतादीदींच्या गाण्याला धार आली.
(४६) गुण्यागोविंदाने राहणे-अर्थ : प्रेमाने एकत्र राहणे.
वाक्य : शीला व मीना एकमेकांच्या विरुद्ध स्वभावाच्या असूनही घरात गुण्यागोविंदाने राहतात.
(४७) गुमान काम करणे-अर्थ : निमूटपणे काम करणे.
वाक्य : मालकाने सांगावे व नोकराने गुमान काम करावे अशी पूर्वीची पद्धत होती.
(४८) घोकंपट्टी करणे-अर्थ : अर्थ लक्षात न घेता केवळ पाठांतर करणे.
वाक्य : धडा नेहमी समजून घ्यावा; उगाच घोकंपट्टी करण्यात काय अर्थ आहे?
(४९) चक्कर मारणे-अर्थ : फेरफटका मारणे.
वाक्य : नानाकाका दररोज सकाळी बागेमध्ये चक्कर मारतात.
(५०) चाहूल लागणे-अर्थ : कानोसा लागणे, लक्षात येणे.
वाक्य : आपल्यामागे कोणीतरी चालत आहे, याची सुरेंद्रला चाहूल लागली.
(५१) चिल्लेपिल्ले वाऱ्यावर सोडणे-अर्थ : अनाथ करणे, पोरके करणे.
वाक्य : गेल्या वर्षी चिल्लेपिल्ले वाऱ्यावर सोडून पांडूतात्या स्वर्गवासी झाले.
(५२) चेहरा खुलणे-अर्थ : आनंद होणे.
वाक्य : बाबांच्या हातातील खाऊ पाहताच लहानग्या अमिताचा चेहरा खुलला.
(५३) छातीत धस्स होणे-अर्थ : अचानक खूप घाबरणे.
वाक्य : जंगलातून प्रवास करताना समोर आलेला वाघ पाहून शंतनूच्या छातीत धस्स झाले.
(५४) छाननी करणे-अर्थ : तपास करणे.
वाक्य : अतिरेकी कोणत्या जागी लपले आहेत, याची पोलिसांनी प्रथम छाननी केली.
(५५) जखडून ठेवणे-अर्थ : बांधून ठेवणे.
वाक्य : परीक्षा जवळ आल्यामुळे नीताने स्वत:ला पुस्तकांशी जखडून ठेवले.
(५६) जम बसणे-अर्थ : स्थिर होणे, बस्तान बसणे.
वाक्य : दोन वर्षे मंदीत गेल्यावर महिपतरावांचा आता व्यापारात जम बसला.
(५७) जलमय होणे-अर्थ : पाण्यात पूर्णपणे बुडून जाणे.
वाक्य : नदीच्या पुराने सबंध गाव जलमय झाले होते.
(५८) जागरूक राहणे-अर्थ : सतर्क राहणे, सावध राहणे.
वाक्य : सीमेवर भारतीय सैन्य नेहमी जागरूक राहते.
(५९) जागृत होणे-अर्थ : जागे होणे.
वाक्य : अंधश्रद्धेविरुद्ध सारा समाज जागृत व्हायला हवा.
(६०) झुंज देणे-अर्थ : लढा देणे, संघर्ष करणे.
वाक्य : भारतीय सेनेने शत्रूच्या सैन्याशी कडवी झुंज दिली.
(६१) टिकाव लागणे-अर्थ : निभाव लागणे, तगून राहणे.
वाक्य : बंडोपंतांच्या बुद्धिबळ खेळण्याच्या चातुर्यापुढे कोणाचा टिकाव लागेल बरे!
(६२) ठसा उमटवणे-अर्थ : छाप पाडणे.
वाक्य : प्राचार्य शिवाजीराव भोसले यांनी आपल्या भाषणाचा श्रोत्यांवर ठसा उमटवला.
(६३) ठाण मांडणे-अर्थ : एका जागेवर बसून राहणे.
वाक्य : कंपनीच्या दरवाजावर संपकऱ्यांनी ठाण मांडले.
(६४) ठासून भरणे-अर्थ : गच्च कोंबून भरणे.
वाक्य : गावाला जाताना पांडूने सगळे सामान ट्रंकेमध्ये ठासून भरले.
(६५) डाव येणे-अर्थ : खेळात राज्य येणे.
वाक्य : लपाछपी खेळताना चंदूवर पहिल्यांदा डाव आला.
(६६) डोक्यात वीज चमकणे-अर्थ : पटकन समजणे.
वाक्य : रतनला कठीण गणित सुटत नव्हते; पण एका क्षणाला त्याच्याडोक्यात वीज चमकली.
(६७) डोळ्याला डोळा न भिडवणे-अर्थ : घाबरून नजर न देणे.
वाक्य : उशिरा घरी आलेल्या समीरने बाबांच्या डोळ्याला डोळा भिडवला नाही.
(६८) डोळ्यांत तेल घालून राहणे-अर्थ : सावध राहणे.
वाक्य : भारतीय सैन्य सीमेवर डोळ्यांत तेल घालून पहारा करते.
(६९) डोळ्यांत धारा लागणे-अर्थ : अश्रू वाहणे, रडणे.
वाक्य : विठ्ठलाच्या मूर्तीचे दर्शन घेताना भक्तिभावाने रामरावांच्या डोळ्यांत धारा लागल्या.
(७०) डोळे फिरणे-अर्थ : खूप घाबरणे.
वाक्य : आकाशपाळणा वरून खाली येताना त्यात बसलेल्या लहानग्या भूमिकाचे डोळे फिरले.
(७१) ताटकळत उभे राहणे-अर्थ : वाट पाहणे.
वाक्य : मेघा येणार म्हणून मिता झाडाखाली ताटकळत उभी राहिली.
(७२) तारांबळ होणे-अर्थ : घाईगडबड उडणे.
वाक्य : भलेमोठे सामान घेऊन गाडी पकडताना महादूची तारांबळ झाली.
(७३) तोंड देणे-अर्थ : मुकाबला करणे, सामना करणे.
वाक्य : यंदा गावकऱ्यांनी दुष्काळाला समर्थपणे तोंड दिले.
(७४) तोंड वेगाडून पाहणे-अर्थ : तोंड वाकडे करून अजिजीने पाहणे, वाकुल्या दाखवणे.
वाक्य : मोटारीतून उतरणाऱ्या प्रत्येकाकडे भिकारी तोंड वेगाडून पाहत भिक्षा मागत होता.
(७५) तोंडून अक्षर न फुटणे-अर्थ : घाबरून न बोलणे.
वाक्य : बाबांनी हातात छडी घेताच लहानग्या मयूरच्या तोंडून अक्षर फुटले नाही.
(७६) दडी मारणे-अर्थ : लपून राहणे.
वाक्य : जून महिना उलटून गेला, तरी अजून पावसाने दडी मारली होती.
(७७) दप्तरी दाखल होणे-अर्थ : संग्रही जमा होणे.
वाक्य : युरोप दौऱ्यातील सर्व छायाचित्रे सुधाकरच्या दप्तरी दाखल झाली.
(७८) दरारा वाटणे-अर्थ : वचक असणे.
वाक्य : मोगलांच्या सैन्याला मावळ्यांचा दरारा वाटायचा.
(७९) दिशा फुटेल तिकडे पळणे-अर्थ : सैरावैरा पळणे.
वाक्य : वाघाची चाहूल लागताच रानातली हरिणे दिशा फुटेल तिकडे पळतात.
(८०) दिस बुडून जाणे-अर्थ : सूर्य मावळणे.
वाक्य : दिस बुडून गेल्यावर आजीने देवापुढे दिवा लावला.
(८१) दुमदुमून जाणे-अर्थ : निनादून जाणे.
वाक्य : आषाढी एकादशीला पंढरपूरचा परिसर विठ्ठलभक्तांच्या गजराने दुमदुमून जातो.
(८२) देखभाल करणे-अर्थ : जतन करणे, सांभाळणे.
वाक्य : पोरक्या सुभान्याची त्याच्या मावशीने स्वत:च्या मुलासारखी देखभाल केली.
(८३) देखरेख करणे-अर्थ : राखण करणे.
वाक्य : बंगल्याची देखरेख करण्यासाठी कुणालबापूंनी एक दारवान नेमला.
(८४) देहातून प्राण जाणे-अर्थ : मरण येणे.
वाक्य : ‘हे राम’ असे उद्गार निघाले आणि महात्माजींच्या देहातून प्राण निघून गेले.
(८५) धडपड करणे-अर्थ : खूप कष्ट करणे.
वाक्य : पोट भरण्यासाठी महादू दिवसभर काही ना काही धडपड करतो.
(८६) धडा घेणे-अर्थ : एखादया उदाहरणावरून आपल्या वागण्यात योग्य तो बदल करणे.
वाक्य : थोर पुरुषांच्या चरित्रांपासून चांगले धडे घ्यावेत.
(८७) धन्य होणे-अर्थ : कृतार्थ होणे, कृतकृत्य होणे.
वाक्य : मुलाचे उज्ज्वल यश पाहून यशोदाबाई धन्य झाल्या.
(८८) धास्ती घेणे-अर्थ : धसका घेणे, घाबरणे.
वाक्य : एकदा पाय घसरून पडल्यामुळे मथुराबाईंनी अंधारात जाण्याची धास्ती घेतली.
(८९) धुडगूस घालणे-अर्थ : गोंधळ करणे.
वाक्य : वर्गात शिक्षक आले नाहीत, तेव्हा मुलांनी धुडगूस घातला.
(९०) धूम ठोकणे-अर्थ : जोराने पळून जाणे.
वाक्य : पानांची सळसळ होताच झाडीतल्या भित्र्या सशाने धूम ठोकली.
(९१) नजर वाकडी करणे-अर्थ : वाईट हेतू बाळगणे.
वाक्य : आपल्या देशावर कोणी वाकडी नजर केली, तर त्यांना आपण खडे चारू,
(९२) नवल वाटणे-अर्थ : आश्चर्य वाटणे.
वाक्य : सर्कशीत हत्ती स्टुलावर उभा राहिलेला पाहून लहानग्या शशीला नवल वाटले.
(९३) नाव कमावणे-अर्थ : कीर्ती मिळवणे.
वाक्य : सुचित्राने पायलट होऊन मोठे नाव कमावले.
(९४) नाव मिळवणे-अर्थ : कीर्ती मिळवणे.
वाक्य : थोडक्या काळातच सानिया मिर्झने टेनिस खेळात नाव मिळवले.
(९५) नाळ तोडणे-अर्थ : संबंध तोडणे.
वाक्य : सुदेश परदेशी गेला आणि त्याने भारतीय संस्कृतीशी असलेली नाळ तोडली.
(९६) निद्राधीन होणे-अर्थ : झोपणे.
वाक्य : बिछान्यावर पडल्या पडल्या गंपू पटकन निद्राधीन झाला.
(९७) निर्भय होणे-अर्थ : निडर होणे.
वाक्य : संकटावर मात करायची असेल, तर प्रत्येकाने निर्भय व्हायला हवे.
(९८) निवास करणे-अर्थ : एखादया ठिकाणी राहणे.
वाक्य : साईभक्त शिर्डीमध्ये नेहमी निवास करतात.
(९९) पदरी घेणे-अर्थ : स्वीकार करणे.
वाक्य : पतीचे निधन झाल्यावर पार्वतीबाईंनी एकाकीपणाचे सर्व दुःख पदरी घेतले.
(१००) परिपाठ असणे-अर्थ : विशिष्ट पद्धत असणे, नित्यक्रम असणे.
वाक्य : पहाटे दोन किलोमीटर चालण्याचा रामभाऊंचा परिपाठ आहे.
(१०१) परिसीमा गाठणे-अर्थ : शेवटची हद्द गाठणे, पराकोटीला जाणे.
वाक्य : टी-20 मध्ये विश्वचषक जिंकून भारतीय संघाने विजयाची परिसीमा गाठली.
(१०२) पसंती मिळणे-अर्थ : अनुकूलता लाभणे.
वाक्य : सुरेशने व सुदीपने मिळून केलेल्या प्रकल्पाला विज्ञान प्रदर्शनात पहिल्या क्रमांकाची पसंती मिळाली.
(१०३) पहारा देणे-अर्थ : राखण करणे.
वाक्य : भारतीय सैनिक सीमेवर रात्रंदिवस कडक पहारा देतात.
(१०४) प्रघात पडणे-अर्थ : पद्धत पडणे, रीत असणे.
वाक्य : खंडोबाच्या देवळात भंडारा उधळण्याचा प्रघात पडला आहे.
(१०५) प्रचंड कृतज्ञता असणे-अर्थ : उपकाराची खूप जाणीव असणे.
वाक्य : भारतीय स्वातंत्र्यासाठी बलिदान देणाऱ्या हुतात्म्यांविषयी भारतीयांना प्रचंड कृतज्ञता आहे.
(१०६) प्रचारात आणणे-अर्थ : जाहीरपणे माहिती देणे.
वाक्य : पाच वर्षांपूर्वी महाराष्ट्र शासनाने संत गाडगेबाबा स्वच्छता अभियान मोहीम प्रचारात आणली.
(१०७) प्रत्यय येणे-अर्थ : प्रचीती येणे, लक्षात येणे.
वाक्य : आषाढी एकादशीला भक्तांच्या विठ्ठलभक्तीचा प्रत्यय येतो.
(१०८) प्रतिकार करणे-अर्थ : विरोध करणे.
वाक्य : समुद्राकाठी सहलीला जायच्या कल्पनेला बाबांनी प्रतिकार केला.
(१०९) प्रतिष्ठा लाभणे-अर्थ : मान मिळणे, मोठेपणा मिळणे.
वाक्य : समाजकार्य करणाऱ्या बापूरावांना गावात मोठी प्रतिष्ठा लाभली होती.
(११०) प्रतिष्ठापित करणे-अर्थ : स्थापना करणे.
वाक्य : विनायकी चतुर्थीला श्रीगणेशाची मूर्ती आम्ही घरात प्रतिष्ठापित केली.
(१११) प्रभावित होणे-अर्थ : छाप पडणे.
वाक्य : महात्मा गांधीजींचे महान देशकार्य पाहून विनोबा भावे प्रभावित झाले.
(११२) प्रस्ताव ठेवणे-अर्थ : ठराव मांडणे.
वाक्य : घरातल्या मंडळीपुढे आजीने कायमचे गावी राहण्याचा प्रस्ताव ठेवला.
(११३) प्रक्षेपित करणे-अर्थ : प्रसारित करणे.
वाक्य : बॉम्बस्फोटाच्या सर्व बातम्या दूरदर्शनने प्रक्षेपित केल्या.
(११४) प्राणाला मुकणे-अर्थ : जीव जाणे, मरण येणे,
वाक्य : नदीला आलेल्या पुरामध्ये बरीचशी जनावरे प्राणाला मुकली.
(११५) प्राप्त करणे-अर्थ : मिळवणे.
वाक्य : वार्षिक परीक्षेत मेघनाने नव्वद टक्के गुण प्राप्त केले.
(११६) प्रेरणा मिळणे-अर्थ : स्फूर्ती मिळणे.
वाक्य : महात्मा गांधीजींकडून साने गुरुजींना समाजकार्य करण्याची प्रेरणा मिळाली.
(११७) पाठिंबा देणे-अर्थ : दुजोरा देणे.
वाक्य : माथेरानला सहलीला जाण्याच्या गुरुजींच्या कल्पनेला मुलांनी पाठिंबा दिला.
(११८) पार पाडणे-अर्थ : सांगता करणे, संपवणे, संपन्न होणे.
वाक्य : गेले दोन दिवस चाललेला क्रीडा महोत्सव आज आनंदात पार पडला.
(११९) पाळी येणे-अर्थ : वेळ येणे.
वाक्य : रांगेत उभे असलेल्या पांडोबाची दोन तासांनी डॉक्टरकडे जाण्याची पाळी आली.
(१२०) पुढाकार घेणे-अर्थ : नेतृत्व करणे.
वाक्य : कर्मवीर भाऊराव पाटील यांनी ‘रयत शिक्षण संस्थे’चे जाळे पसरण्यात पुढाकार घेतला.
(१२१) फंदात न पडणे-अर्थ : भानगडीत न अडकणे.
वाक्य : भांडण होऊनही सदू आणि महादू कोर्ट कचेरीच्या फंदात पडले नाहीत.
(१२२) फिदा होणे-अर्थ : खूश होणे.
वाक्य : नयनाने काढलेले चित्र पाहून तिची मावशी तिच्यावर फिदा झाली.
(१२३) बडेजाव वाढवणे-अर्थ : प्रौढी मिरवणे.
वाक्य : काही लोक उगाचच स्वत:चा बडेजाव वाढवतात.
(१२४) बत्तरबाळ्या होणे-अर्थ : चिंध्या होणे, नासधूस होणे.
वाक्य : चिमीसाठी आणलेल्या नवीन फ्रॉकचा उंदराने कुरतडून अगदी बत्तरबाळ्या केला.
(१२५) बहिष्कार टाकणे-अर्थ : वाळीत टाकणे, नकार देणे.
वाक्य : स्वातंत्र्य चळवळीत भारतीय जनतेने परदेशी कापडावर बहिष्कार टाकला.
(१२६) बावरणे-अर्थ : गांगरणे, गोंधळणे.
वाक्य : नाटकात प्रथमच भूमिका करताना सई थोडीशी बावरली.
(१२७) बाहू स्फुरण पावणे-अर्थ : स्फूर्ती येणे.
वाक्य : आखाड्यात दुसरा पहेलवान येताच दामू पहेलवानाचे बाहू स्फुरण पावू लागले.
(१२८) बांधणी करणे-अर्थ : रचना करणे.
वाक्य : नेताजी सुभाषचंद्र बोस यांनी आपल्या सैन्याची योग्य बांधणी केली होती.
(१२९) बेत आखणे-अर्थ : योजना आखणे.
वाक्य : उन्हाळ्याच्या सुट्टीत बाबांनी महाबळेश्वरला जाण्याचा बेत आखला.
(१३०) बेत करणे-अर्थ : योजना आखणे.
वाक्य : नरवीर तानाजीने आपल्या मावळ्यांसह कोंढाणा सर करण्याचा बेत केला.
(१३१) भडभडून येणे-अर्थ : हुंदके देणे, गलबलणे.
वाक्य : मुलाचा अपघात झाला, हे कळताच शीलाताईंना भडभडून आले.
(१३२) भरडून जाणे-अर्थ : एखादया कामाने त्रासणे, पिचून जाणे.
वाक्य : लग्नसोहळ्याच्या कामामध्ये काका पार भरडून गेले.
(१३३) भरभराट होणे-अर्थ : प्रगती होणे, समृद्धी येणे.
वाक्य : गेल्या वर्षी पाऊस व्यवस्थित पडल्यामुळे धनधान्याची भरभराट झाली होती.
(१३४) भरारी मारणे-अर्थ : झेप घेणे.
वाक्य : पिलू मोठे झाले की घरट्यामधून आकाशात भरारी मारते.
(१३५) भ्रमण करणे-अर्थ : भटकंती करणे.
वाक्य : मुंबईत नव्याने आलेला गोविंदा दिवसभर भ्रमण करत होता.
(१३६) भान ठेवणे-अर्थ : जाणीव ठेवणे.
वाक्य : दुःखात साथ करणाऱ्या उपकारकर्त्याचे माणसाने नेहमी भान ठेवावे.
(१३७) भानगडीत न पडणे-अर्थ : घोटाळ्यात न पडणे.
वाक्य : सज्जन माणसे कोणाच्याही भानगडीत पडत नाहीत.
(१३८) भावनेचे भरते येणे-अर्थ : मन भावनेने उचंबळणे.
वाक्य : माथेरानचा निसर्ग पाहून मिताला भावनेचे भरते आले.
(१३९) भावपूर्ण श्रद्धांजली वाहणे-अर्थ : पूज्यभावाने स्मरण करणे.
वाक्य : अतिरेक्यांच्या हल्ल्यात शहीद झालेल्या पोलिसांना जनतेने भावपूर्ण श्रद्धांजली वाहिली.
(१४०) मती गुंग होणे-अर्थ : आश्चर्य वाटणे.
वाक्य : सर्कशीत धावत्या घोड्यावर उडी मारून उभा राहिलेला विदूषक पाहून प्रेक्षकांची मती गुंग झाली.
(१४१) मनावर बिंबवणे-अर्थ : मनावर ठसवणे.
वाक्य : दररोज सकाळी व्यायाम करायला पाहिजे, ही गोष्ट काकांनी अमरच्या मनावर बिंबवली.
(१४२) मागमूस नसणे-अर्थ : थांगपत्ता नसणे, नामोनिशाणी न राहणे.
वाक्य : यंदा जून महिना उलटला, तरी पावसाचा मागमूस नव्हता.
(१४३) मात करणे-अर्थ : विजय मिळवणे.
वाक्य : भारतीय क्रिकेट संघाने कसोटी मालिकेत ऑस्ट्रेलियन क्रिकेट संघावर मात केली.
(१४४) मान्यता पावणे-अर्थ : प्रसिद्ध होणे.
वाक्य : गेली दहा वर्षे आमची शाळा पूर्ण जिल्ह्यात मान्यता पावत आहे.
(१४५) मुखोद्गत असणे-अर्थ : तोंडपाठ असणे.
वाक्य : लहानग्या राजूला मारुती स्तोत्र मुखोद्गत होते.
(१४६) मुभा असणे-अर्थ : परवानगी असणे.
वाक्य : चार तास अभ्यास केल्यानंतर मयूरला एक तास खेळण्याची मुभा होती.
(१४७) मोहाला बळी पडणे-अर्थ : एखादया गोष्टीच्या आसक्तीमध्ये वाहून जाणे.
वाक्य : मधुमेह असूनही गौतमराव लाडू खाण्याच्या मोहाला बळी पडले.
(१४८) यक्षप्रश्न असणे-अर्थ : महत्त्वाची गोष्ट असणे.
वाक्य : सध्या जगापुढे दहशतवाद निपटून काढण्याचा यक्षप्रश्न आहे.
(१४९) रवाना होणे-अर्थ : निघून जाणे.
वाक्य : पुण्याला आलेली आत्या दुसऱ्या दिवशी पंढरपूरला रवाना झाली.
(१५०) रस असणे-अर्थ : अत्यंत आवड असणे.
वाक्य : तुषारला चित्रकलेत खूप रस आहे.
(१५१) रक्षण करणे-अर्थ : राखण करणे.
वाक्य : आमचा टॉमी रात्रीच्या वेळी आमच्या बंगल्याचे रक्षण करतो.
(१५२) राबता असणे-अर्थ : (लोकांची) सतत ये-जा असणे.
वाक्य : संत तुकाराम-बीजेच्या दिवशी महिपतरावांच्या वाड्यावर लोकांचा राबता असतो.
(१५३) रियाज करणे-अर्थ : सराव करणे.
वाक्य : प्रथमेश दररोज पहाटे उठून गाण्याचा रियाज करतो.
(१५४) रुची निर्माण होणे-अर्थ : गोडी उत्पन्न होणे, आवड निर्माण होणे.
वाक्य : सरिताला हळूहळू शास्त्रीय संगीतात रुची निर्माण झाली.
(१५५) रोष ठेवणे-अर्थ : चीड येणे, नाराजी असणे.
वाक्य : माणसाने दुसऱ्यांबद्दल मनात रोष ठेवणे चांगले नाही.
(१५६) ललकारी देणे-अर्थ : जयघोष करणे.
वाक्य : पूर्वी राजा दरबारात येताना भालदार-चोपदार ललकारी देत असत.
(१५७) लवलेश नसणे-अर्थ : जराही पत्ता नसणे, जराही न उरणे.
वाक्य : चोरी करताना पकडल्यावरही महादूच्या चेहऱ्यावर पश्चात्तापाचा लवलेश नव्हता.
(१५८) लवून मुजरा करणे-अर्थ : कमरेत वाकून अभिवादन करणे.
वाक्य : दरबारात येताच तानाजी मालुसऱ्यांनी महाराजांना लवून मुजरा केला.
(१५९) लांच्छनास्पद असणे-अर्थ : लाजिरवाणे असणे.
वाक्य : आईवडिलांना मान न देणे, हे लांच्छनास्पद आहे.
(१६०) वजन पडणे-अर्थ : प्रभाव पडणे.
वाक्य : आपण इतके ज्ञान कमवावे की, आपल्या ज्ञानाचे समाजात वजन पडले पाहिजे.
(१६१) वणवण करणे-अर्थ : खूप भटकणे.
वाक्य : महादू पोटासाठी दिवसभर वणवण करतो.
(१६२) वर्दी देणे-अर्थ : खबर देणे.
वाक्य : शिक्षणाधिकारी शाळेत आल्याची वदी शिपायाने मुख्याध्यापकांना दिली.
(१६३) वरदान देणे-अर्थ: कृपाशीर्वाद देणे,
वाक्य : देवाने आशाताई भोसले यांना सुंदर गळ्याचे वरदान दिले आहे.
(१६४) वंचित राहणे-अर्थ : एखादी गोष्ट न मिळणे,
वाक्य : आदिवासी लोक अजूनही प्राथमिक गरजांपासून वंचित राहिले आहेत.
(१६५) व्रत घेणे-अर्थ : वसा घेणे,
वाक्य : स्वातंत्र्यवीर सावरकरांनी मायभूमीला स्वतंत्र करण्याचे व्रत घेतले होते.
(१६६) वाट तुडवणे-अर्थ : रस्ता कापणे, खूप चालत राहणे,
वाक्य : प्रवाशांनी रात्रभर जंगलातली वाट तुडवली.
(१६७) वारसा देणे-अर्थ : ( वडिलोपार्जित) हक्क सोपवणे,
वाक्य : प्राचीन भारतीय संस्कृतीने आपल्याला शांतीचा वारसा दिला आहे.
(१६८) विरस होणे-अर्थ : निराशा होणे, उत्साहभंग होणे,
वाक्य : सहलीला जायला मिळाले नाही; म्हणून सरिताचा विरस झाला.
(१६९) विरोध दर्शवणे-अर्थ : प्रतिकार करणे,
वाक्य : मोटारने कोकणात जाण्याच्या कल्पनेला दादाने विरोध दर्शवला.
(१७०) विलक्षण कष्टी होणे-अर्थ : अतिशय दु:खी होणे.
वाक्य : लग्नानंतर मुलीला सासरी जाताना पाहून राधाबाई विलक्षण कष्टी झाल्या.
(१७१) विसावा घेणे-अर्थ : विश्रांती घेणे.
वाक्य : दुपारची सर्व कामे झाली की, आई थोडासा विसावा घेते.
(१७२) विहरणे-अर्थ : संचार करणे,
वाक्य : पाखरे आकाशात मुक्तपणे विहरतात.
(१७३) वेळ कारणी लावणे-अर्थ : वेळ योग्य कारणासाठी खर्च करणे.
वाक्य : दिवाळीच्या सुट्टीत पोहण्याचा सराव करून मोहनने आपला वेळ कारणी लावला.
(१७४) वेळेचे गणित मांडणे-अर्थ : वेळेचे सुनियोजन करणे,
वाक्य : परीक्षेच्या काळामध्ये प्रत्येक विदयार्थ्याने अभ्यासाच्या वेळेचे गणित मांडायला हवे.
(१७५) शेवटचा श्वास जाणे-अर्थ : मरण येणे.
वाक्य : शेवटचा श्वास जाताना महात्मा गांधीजींच्या तोंडून ‘हे राम’ असे उद्गार बाहेर पडले.
(१७६) सख्य नसणे-अर्थ : मैत्री नसणे.
वाक्य : एका संघात खेळत असूनही नीलेश व रितेश यांचे सख्य नव्हते.
(१७७) सपाटा लावणे-अर्थ : एकापाठोपाठ एक तेच काम वेगात करणे.
वाक्य : ताईच्या लग्नात पंगतीमध्ये रामभाऊंनी जिलेबी खाण्याचा सपाटा लावला.
(१७८) समजूत काढणे-अर्थ : समजावणे.
वाक्य : रडत असलेल्या बाबीची आईने गोड बोलून समजूत काढली.
(१७९) समरस होणे-अर्थ : गुंग होणे, एकरूप होणे.
वाक्य : लहान मुले कोणत्याही खेळाशी सहज समरस होतात.
(१८०) सरत येणे-अर्थ : संपत येणे.
वाक्य : रात्र सरत आली नि पहाट झाली.
(१८१) सहन करणे-अर्थ : सोसणे.
वाक्य : दामूने बालपणी खूप हालअपेष्टा सहन केल्या.
(१८२) सहभागी होणे-अर्थ : सामील होणे.
वाक्य : श्रमदानामध्ये सर्व गावकरी सहभागी झाले.
(१८३) स्तंभित होणे-अर्थ : आश्चर्याने स्तब्ध होणे, चकित होणे.
वाक्य : सर्कशीतला कसरतींचा खेळ पाहताना प्रेक्षक स्तंभित झाले.
(१८४) स्तुती करणे-अर्थ : प्रशंसा करणे.
वाक्य : मोहित शालान्त परीक्षेत जिल्ह्यात पहिला आला; म्हणून गावकऱ्यांनी त्याची स्तुती केली.
(१८५) साजसरंजाम असणे-अर्थ : सर्व प्रकारचे सामानसुमान असणे.
वाक्य : इनामदारांच्या वाड्यावर वडिलोपार्जित खूप साजसरंजाम होता.
(१८६) सांगड घालणे-अर्थ : मेळ साधणे.
वाक्य : महात्मा गांधीजींनी आपल्या विचारांची व आचारांची उत्तम सांगड घातली होती.
(१८७) सांत्वन करणे-अर्थ : दिलासा देणे.
वाक्य : युद्धामध्ये शहीद झालेल्या वीरांच्या मातांचे पंतप्रधानांनी जाहीर सांत्वन केले.
(१८८) सुळकांडी मारणे-अर्थ : सूर मारणे.
वाक्य : काठावर उभ्या असलेल्या गोप्याने नदीत अचानक सुळकांडी मारली.
(१८९) सूड घेणे-अर्थ : बदला घेणे.
वाक्य : द्रौपदीने केलेल्या अपमानाचा दुर्योधनाने सूड घेतला.
(१९०) सोटेशाही चालवणे-अर्थ : दांडगाई करणे.
वाक्य : कधी कधी पोलीस चोर सोडून संन्याशावर सोटेशाही चालवतात.
(१९१) हवालदिल होणे-अर्थ : हताश होणे, घाबरून गोंधळून जाणे.
वाक्य : रात्रभर वाघाचा शोध घेऊनही वाघ सापडला नाही; म्हणून गावकरी हवालदिल झाले.
(१९२) हशा पिकणे-अर्थ : हास्यस्फोट होणे.
वाक्य : माकड नेमके वसंतापाशी जाऊन बसले आणि वर्गामध्ये हशा पिकला.
(१९३) हसता हसता पोट दुखणे-अर्थ : खूप हसणे.
वाक्य : गुरुजींनी सांगितलेला विनोद ऐकून मुलांची हसता हसता पोटे दुखू लागली.
(१९४) हळहळ व्यक्त करणे-अर्थ : चुकचुकणे, चुटपूट लागणे, मन अस्वस्थ होणे, खेद वाटणे.
वाक्य : सहलीला जाता न आल्यामुळे सरिताने आईजवळ हळहळ व्यक्त केली.
(१९५) हंबरडा फोडणे-अर्थ : आक्रोश करणे.
वाक्य : पुरामध्ये बैल वाहून जाताच दामूकाकांनी हंबरडा फोडला.
(१९६) हाडीमासी भिनणे-अर्थ : अंगात मुरणे.
वाक्य : पहाटे उठून व्यायाम करण्याची सवय कुमारच्या हाडीमासी भिनली होती.
(१९७) हात न पसरणे-अर्थ : न मागणे.
वाक्य : माणसाने स्वतः कष्ट करून खावे, कुणासमोर हात पसरू नये.
(१९८) हातभार लावणे-अर्थ : सहकार्य करणे.
वाक्य : श्रमदान करून रस्ता बांधण्यात सर्व गावकऱ्यांनी हातभार लावला.
(१९९) हाताशी राहणे-अर्थ : सहज उपलब्ध असणे.
वाक्य : प्रश्नपत्रिका सोडवताना प्रथमेशने वेळेचे नियोजन केल्यामुळे शेवटची दहा मिनिटे त्याच्या हाताशी राहिली.
(२००) हेवा वाटणे-अर्थ : मत्सर वाटणे.
वाक्य : सखूच्या श्रीमंतीचा मालतीबाईंना हेवा वाटला.
(२०१) हौस भागवणे-अर्थ : आवड पुरवून घेणे.
वाक्य : ताईच्या लग्नात मालतीने साडी नेसण्याची हौस पुरवून घेतली.
काय शिकलात?
आज आपण २०० Marathi Vakprachar Arth, Vakyat Upyog । वाक्यप्रचारांचे अर्थ व वाक्यात उपयोग पाहिले आहे. पोस्ट वाचल्याबद्दल मनापासून धन्यवाद.
खाली मराठी वाक्प्रचार (Vakprachar), त्यांचे अर्थ आणि वाक्यात उपयोग दिले आहेत. हे शालेय अभ्यासासाठी, स्पर्धा परीक्षांसाठी तसेच मराठी भाषेतील सौंदर्यपूर्ण लेखनासाठी उपयुक्त आहेत.
📘 मराठी वाक्प्रचार – अर्थ आणि वाक्यात उपयोग
| वाक्प्रचार | अर्थ | वाक्यात उपयोग |
|---|---|---|
| अंगठा दाखवणे | नकार देणे | मदतीच्या विनंतीवर त्याने अंगठा दाखवला. |
| उंदराकडून मांजराची पाठराखण | अयोग्य व्यक्तीकडून जबाबदारी देणे | भ्रष्ट अधिकाऱ्याला चौकशी दिली म्हणजे उंदराकडून मांजराची पाठराखण झाली! |
| हातचा मौका दवडणे | संधी वाया घालवणे | इतकी चांगली संधी असूनही त्याने हातचा मौका दवडला. |
| डोक्यावर हात ठेवणे | आश्रय देणे | संकटात असलेल्या मित्रावर त्याने डोक्यावर हात ठेवला. |
| आगीत तेल ओतणे | आधीच असलेल्या त्रासात भर घालणे | दोघांत भांडण सुरू असताना तिसऱ्याने आगीत तेल ओतले. |
| कानावर पडणे | ऐकू येणे | तुमचं बोलणं माझ्या कानावर पडलं. |
| डोंगर पोखरून उंदीर निघणे | मोठा गाजावाजा करून फारच कमी परिणाम होणे | पोलिसांनी मोठा छापा टाकला पण डोंगर पोखरून उंदीर निघाला. |
| तोंडात बोट घालणे | आश्चर्यचकित होणे | तिची चित्रकला पाहून मी तोंडात बोट घातलं. |
| पाण्यात पाय घालणे | एखाद्या गोष्टीत उतरायला सुरुवात करणे | नवीन व्यवसायात त्याने पाण्यात पाय घातला आहे. |
| नाक मुठीत घेणे | खूप धडपड करणे | परीक्षेत पास होण्यासाठी त्याने नाक मुठीत घेतलं. |
हवे असल्यास मी आणखी २०+ वाक्प्रचार, त्यांच्या चित्रांसह उदाहरणे, अथवा प्रोजेक्टसाठी PDF स्वरूप देखील तयार करू शकतो. सांगू का?