पंतप्रधान गरीब कल्याण अन्न योजना
पंतप्रधान गरीब कल्याण अन्न योजना PM Garib Kalyan Anna Yojna Marathi
भारताचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी पंतप्रधान गरीब कल्याण योजनेचा देशात आरंभ केला.
पंतप्रधान गरीब कल्याण योजना ही भारत सरकारची एक योजना आहे.या योजनेचे प्रमुख उद्दिष्ट म्हणजे गरीब ,निराधार,जनतेला मदत करणे,या योजनेमध्ये जे भ्रष्ट लोकांचे काळे धन जप्त केले जाते,ते गरीब लोकांच्या कल्याणासाठी विकासासाठी वापरले जाते.
खरतर ही योजना चालू करण्याचे मुख्य कारण म्हणजे ज्या लोकांकडे अघोषित काळा पैसा आहे तो जनतेच्या कल्याणासाठी वापरणे.
या योजनेची सुरवात 2025 मध्ये करण्यात आली.या मुख्य योजनेअंतर्गत अनेक योजना केंद्र सरकारमार्फत गरीब लोकांच्या कल्याणासाठी राबवल्या गेल्या.
या पंतप्रधान गरीब कल्याण योजनेअंतर्गत मार्च 2025 मध्ये पंतप्रधान गरीब कल्याण अन्न योजनेचा प्रारंभ झाला.
जस की आपणा सर्वांनाच माहीत आहे की,2025 पासून आपल्या देशात किंबहुना संपूर्ण भारतात कोरोना महामारी नवं हाहाकार माजवला आहे,या महामारीत अनेक लोकांनी आपले जीव गमावले,अनेक लोकांनी आपली जवळची माणसं गमावली,अनेक मुले पोरकी झाली, आपले आईवडील गमावले,बऱ्याच जणांनी नोकऱ्या देखील गमावल्या,अनेक जणांची आर्थिक परिस्थिती खूपच खलावली, जशी आपल्या भारताने आपली आरोग्य यंत्रणा सज्ज केली तसेच गरीब जनतेला आपले पोट भरता यावे यासाठी आपल्या पंतप्रधानांनी गरीब कल्याण अन्न योजनेचा प्रारंभ केला.
या योजनेअंतर्गत मार्च 2025 पासून 80 करोड पेक्षा जास्त रेशनकार्ड धारकांना व प्रत्येक कुटुंबामध्ये रेशनकार्ड मध्ये जेवढ्या सदस्यांची नाव नोंदणी आहे,तेवढ्या सदस्यांच्या नावे प्रति व्यक्ती 5 किलो धान्य(म हे धान्य गहू किंवा तांदूळ यांपैकी एक किंवा 2.5 किलो गहू व 2.5 किलो तांदूळ असेही असू शकते).व प्रत्येक कुटुंबाला 5 किलो डाळ मोफत देण्याची घोषणा केलेली आहे.
आधी हु योजना 2025 मध्ये एप्रिल मे आणि जून महिन्यात राबवली जाईल असे सांगण्यात आले होते.नन्तर ही योजना नोव्हेंबर महिन्यापर्यंत चालवली जाईल असे पंतप्रधानांनी देशाला संबोधित करताना सांगितले होते.
2025 मध्ये या योजनेसाठी किंवा या योजनेच्या विस्तारासाठी 90,000 करोड पेक्षा जास्त पैसे खर्च झाले असल्याचे देखील केंद्राकडून सांगण्यात आले होते.
मार्च 2025 मध्ये त्या लोकांसाठी ही धान्य देण्यात आले ज्या लोकांचे नाव राशनकार्ड मध्ये नव्हते,त्यांच्यासाठी देखील केंद्राने सांगितले की सध्या गव्हाची किंमत ही 27 रुपये किलो आहे,आणि या योजनेअंतर्गत हाच गहू राशन दुकानामार्फत 2 रुपये किलोने ने मिळेल, आणि तांदूळ हा साधारण 37 रुपये किलोने आहे,हाच तांदूळ राशन दुकानामार्फत 3 रुपये किलोने मिळेल.
जसही आपल्या सर्वांना माहीतच आहे की महाराष्ट्र्रात किंबहुना संपूर्ण भारतात मार्च 2025 पासून कोरोना च्या दुसऱ्या लाटेने हाहाकार माजवला आहे.
महराष्ट्रासह अनेक राज्यात कडक लॉकडाऊन ची घोषणा करण्यात आली आहे.आधीच्या लाटेतून लोक थोडू कुठे सावरत होती तर लगेच दुसरे लॉकडाऊन लागले त्यामुळे उपासमारीमुळे लोकांचे हाल होऊ नये म्हणून मार्च 2025 मध्ये ही गरीब कल्याण अन्न योजनेमार्फत संपूर्ण राशनकार्ड धारक कुटुंबांना मे आणि जून महिन्यात मोफत धान्य आधीप्रमानेच दिल जाणार आहे असे पंतप्रधानांनी देशाला संबोधित करताना सांगितले.
या योजनेबाबत अमित शाह म्हणाले की,’ या गंभीर काळात केंद्र सरकार देशवासियांच्या पाठीशी खंबीरपणे उभी आहे.पंतप्रधान गरीब कल्याण योजनेअंतर्गत 2025 मध्ये 26000 कोटी रुपये खर्च केले जाणार आहे, व दोन महिन्यांसाठी मोफत धान्य देशवासियांना दिले जाणार आहे,याबाबत पंतप्रधान मोदींचे आभार मानतो
पंतप्रधान गरीब कल्याण अन्न योजना (PMGKAY)
प्रस्तावना: पंतप्रधान गरीब कल्याण अन्न योजना (PMGKAY) ही भारत सरकारची एक महत्वाकांक्षी योजना आहे जी गरीब व गरजू लोकांना पोषण मिळवून देण्यासाठी तयार करण्यात आली आहे. या योजनेंतर्गत गरीबांना मोफत अन्नधान्य (गहू, तांदूळ, इत्यादी) उपलब्ध करून दिले जाते. कोरोना महामारीच्या काळात या योजनेला महत्त्व दिले गेले, आणि आजही अनेक गरीब कुटुंबांसाठी ती उपयोगी आहे.
योजनेची उद्दिष्टे:
-
गरीब कुटुंबांना खाद्य सुरक्षा: पंतप्रधान गरीब कल्याण अन्न योजनेचा मुख्य उद्दिष्ट म्हणजे गरीब आणि असहाय लोकांना अन्नधान्याचे मोफत वितरण करून त्यांना पोषणाची खात्री देणे.
-
कोविड-19 महामारीमुळे प्रभावित लोकांची मदत: कोविड-19 महामारीच्या कठीण काळात, जेव्हा लोकांना रोजगार मिळवणे आणि जीवनाचा आधार मिळवणे कठीण झाले, त्यावेळी या योजनेने महत्त्वाची भूमिका निभावली.
-
अन्नसुरक्षेची दृष्टी: पंतप्रधान गरीब कल्याण अन्न योजनेचे मुख्य उद्दिष्ट अन्न सुरक्षा प्रदान करणे आहे. या योजनेत असलेले अन्नधान्य घराघरात पोहोचवले जात आहे.
योजनेचे मुख्य घटक:
-
अन्नधान्याचे वितरण: प्रत्येक लाभार्थ्याला तांदूळ, गहू, इत्यादी अन्नधान्य मोफत दिले जाते. यामुळे गरजू कुटुंबांना दोन वेळच्या जेवणासाठी आवश्यक अन्न मिळते.
-
लाभार्थी: ही योजना विशेषतः त्या कुटुंबांसाठी आहे ज्यांना राष्ट्रीय अन्न सुरक्षा कायद्याद्वारे (NFSA) सुरक्षा पुरवली जात आहे. हे कुटुंब असलेले व्यक्ती, ज्यांना पुरेसा रोजगार नाही किंवा जे अत्यंत गरीब आहेत.
-
आर्थिक मदत: सरकार योजनेअंतर्गत प्रत्येक लाभार्थ्याला दर महिना निश्चित प्रमाणात अन्नधान्य उपलब्ध करतो, तसेच या योजनेचा खर्च केंद्र सरकारकडून केला जातो.
योजना कधी सुरु झाली? पंतप्रधान गरीब कल्याण अन्न योजना २०२० मध्ये कोरोना महामारीमुळे लागू करण्यात आली. त्यावेळी लॉकडाऊनमुळे लाखो कुटुंबांना अन्न मिळवणे कठीण झाले होते. त्यासाठी या योजनेच्या माध्यमातून सरकारने अन्नधान्याचे मोफत वितरण सुरू केले.
योजनेची कार्यवाही:
या योजनेसाठी केंद्र सरकारने राज्य सरकारांशी समन्वय साधून वितरण व्यवस्था स्थापन केली. प्रत्येक राज्यात सरकारने खाद्य व पुरवठा विभागाच्या मदतीने वितरण पथक तयार केले आहेत. या योजनेच्या कार्यवाहीत पब्लिक डिस्ट्रीब्युशन सिस्टम (PDS) चा वापर केला जातो.
योजनेचे फायदे:
-
गरीबांना पोषणाची ग्यारंटी: गरीब कुटुंबांना पोषण मिळवून देण्यासाठी सरकार अन्नधान्य पुरवते.
-
महामारीतील मदत: कोविड-19 सारख्या महामारीच्या काळात लोकांना मदत करण्यासाठी ही योजना अत्यंत प्रभावी ठरली.
-
सततचे अन्न पुरवठा: योजनेमुळे गरीब आणि श्रमिक वर्गांना सतत अन्न मिळवून देणे शक्य झाले आहे.
-
अर्थव्यवस्थेवर कमी दबाव: योजनेचा फायदा गरजू लोकांना दिल्यामुळे त्यांना अन्नाचा शोध न लागता स्वतःच्या आरोग्याची काळजी घेता आली.
निष्कर्ष: पंतप्रधान गरीब कल्याण अन्न योजना एक महत्त्वाची योजना आहे जी गरीब आणि अत्यंत गरजू लोकांसाठी अन्न आणि पोषण मिळवून देण्यास मदत करते. महामारीच्या काळात ही योजना खूप प्रभावी ठरली आणि आजही ती लाखो कुटुंबांच्या जीवनाचा आधार बनली आहे. या योजनेचे एक महत्वाचे कार्य म्हणजे देशातील अन्न सुरक्षेची पातळी उंचावणे आणि गरीब वर्गाला जीवनावश्यक अन्नप्रदान सुनिश्चित करणे.