देवाचा निर्णय
मुलांनो, अनेक वेळा असं होतं की, आपण जी गोष्ट करू, निर्मिती करू, रचना करू, लिखाण करू, शोध लावू किंवा कलाकृती तयार करू; तीच सुंदर आहे, उत्तम आहे, श्रेष्ठ आहे, असं आपल्याला वाटत असतं, पण खरं काय आहे? तिचं योग्य मूल्यमापन हे इतरांनी करायला हवं. लोकांनी ती चांगली म्हणायला हवं. ह्यालाच वेगळ्या भाषेत लोकमान्यता असं म्हणतात. जगन्नाथ क्षेत्रात एक राजा राज्य करीत होता. तो राजा हुशार, बुद्धिवान आणि ईश्वरभक्त होता. त्याच क्षेत्रात श्री व्यास ह्यांनी ‘जयदेव’ नावाच्या एका हरिभक्ताच्या रूपात जन्म घेतला होता.
जयदेव हा सश्रद्ध कुटुंबाचा मुलगा. तो लहानपणापासून हरिभक्ती करणारा, देवदर्शन, भजन-पूजन, मनन-चिंतन करणारा होता. जयदेवाची मुंज झाली. शास्त्राभ्यास झाला आणि एक मंगल दिवशी त्याच्या काव्यप्रतिभेला पंख फुटले. अल्पावधीत त्याने उत्तम, रसाळ अशी काव्यरचना असणारा ‘गीत गोविंद’ ह्या नावाचा ग्रंथ लिहून तयार केला. ‘गीत गोविंद’ ह्या ग्रंथात त्याने श्रीकृष्णाच्या अनेक लीला, त्यांचे गुणवर्णन, त्याचा बोध इ. गोष्टी मोठ्या उत्तम त-हेने सांगितल्या आहेत.
मधुर रसाळ भाषा, उत्तम शब्दरचना, सुंदर कल्पनाविस्तार, प्रभावी वर्णन ह्या गुणांनी परिपूर्ण असणाऱ्या त्या ‘गीत गोविंद’ ह्या ग्रंथाला लोकमान्यता मिळाली नसती, तरच नवल! त्याच्या या ग्रंथाला प्रचंड लोकमान्यता मिळाली होती. लोक जयदेवचा हा ग्रंथ मोठ्या आदराने वाचत होते. जयदेवाप्रमाणेच त्या नगरीच्या खुद्द राजाने पण श्रीकृष्ण लीला वर्णन करणारा तसाच एक ग्रंथ लिहिला होता. राजालाही असं वाटत होतं की, ‘मी राजा आहे. तेव्हा लोकांनी माझ्या ग्रंथाला श्रेष्ठ म्हणावं.
तो सर्वांनी वाचावा. त्याचं कौतुक करावं,’ पण… नेमकं काय होत होतं, तर एकाच विषयावर असलेल्या या दोन ग्रंथांपैकी लोकांना मात्र जास्त प्रिय होता तो जयदेवाचा ग्रंथ! लोक त्याच्या ग्रंथाचे वाचन, पारायण करीत राजाचा ग्रंथ घेत, पाहत अन् ठीक आहे, म्हणून लगेच ठेवून टाकीत, ह्या गोष्टीचा त्या राजाला फार राग येई. वाईटही वाटे, लोकांनी आपल्या ग्रंथाला मान्यता द्यावी, त्याचा स्वीकार करावा; म्हणून त्या राजाने थोडासा राजसत्तेचा, सामर्थ्याचा अन् राजाज्ञेचा वापर करून पाहिला पण त्याचा म्हणावा असा काहीच उपयोग झाला नाही.
मग एकदा राजाने काही महापंडितांना खास दरबारात बोलावून घेतले. त्यांना दोन्ही ग्रंथ दाखवले. राजाश्रित पंडितांपुढे प्रश्न पडला की, आता तोंडावर तरी डावे-उजवे कसे ठरवायचे? म्हणून मग सर्वांमते एक उपाय काढला गेला. तो असा की, राजा आणि जयदेव ह्यांनी लिहिलेले ते दोन्ही ग्रंथ हे प्रत्यक्ष मंदिरात नेऊन जगन्नाथाच्या पुढेच ठेवायचे अन् त्याच्या श्रेष्ठतेबद्दल प्रत्यक्ष देवाकडूनच निर्णय मागायचा झाले! सर्वानुमते असे ठरलं की, दुसऱ्या दिवशी रात्रीची शेजारती झाली की, ते दोन्ही ग्रंथ देवापुढे ठेवायचे.
जो ग्रंथ देवाला मान्य असेल, तो देवाजवळ राहील अन् जो मान्य नाही तो….. दुसऱ्या दिवशी राजाज्ञेप्रमाणे जयदेव आपला ‘गीत गोविंद’ हा ग्रंथ घेऊन आला, तर राजानेही त्याचा ग्रंथ आणला. दोन्ही ग्रंथ रात्री देवापुढे ठेवले गेले. दोन्ही ग्रंथकारांनी देवाला त्याचा निर्णय देण्यासाठी हात जोडून कळकळीची प्रार्थना केली. राजा, जयदेव, पुजारी अन् प्रजाजन ही मंडळी बाहेर आली. सर्वांसमोर मंदिराला कुलुपे घालण्यात आली. सर्व बंदोबस्त करून मंडळी आपापल्या घरी परतली.
दसऱ्या दिवशी सकाळी पहाटे काकड आरतीला भक्तमंडळी मंदिरात येऊन पाहतात तो काय ! जयदेवाचा ग्रंथ आत देवाच्या पायाशी तसाच होता; तर राजाचा ग्रंथ मात्र गाभाऱ्याबाहेर पडलेला ! देवीचा निवाडा मिळाला. लोकांना आनंद झाला. जयदेवाच्या त्या ग्रंथप्रियतेवर ईश्वरी इच्छेचाही शिक्का मिळाला. पण देवानं आपल्या लेखनसेवेचा अनादर केला, अस्वीकार केला; ह्या गोष्टीचे राजाला मात्र फार दुःख झाले. “देवा, तुला माझी भक्ती, माझी सेवा जर पसंत नाही; तर मग आता माझ्या जगण्यात तरी काय अर्थ आहे?’ असे म्हणत राजाने आपली तलवार मानेवर ठेवली.
आता ती तलवार चालवून राजा देहार्पण करणार…. तोच देव प्रगट झाले अन् म्हणाले, “राजा! थांब, मला तुझ्या भक्तीसेवेचा अनादर करायचा नाही. तुझ्या ग्रंथातल्या चोवीस ओव्या आपण जयदेवाच्या ग्रंथात समाविष्ट करू. ह्या निर्णयाला मात्र राजाने मान्यता दिली. राजा देवदर्शनाने धन्य झाला. पुढे श्री गीत गोविंदात त्या ओव्या घातल्या गेल्या. सर्वांनाच आनंद झाला.
तात्पर्य : श्रेष्ठत्व हे व्यक्तीवर नव्हे, तर गुणांवर ठरत असते.
देवाचा निर्णय – निबंध (Devacha Nirnay in Marathi)
प्रस्तावना:
मनुष्याने देवावर विश्वास ठेवावा किंवा न ठेवावा, हे एक व्यक्तिगत आणि धार्मिक प्रश्न आहे. मात्र, जेव्हा संकटांची भर पडते आणि मानवता संकटात असते, तेव्हा काही गोष्टी आपल्या ताब्यात नसतात. आपल्या जीवनात काय होईल, कोणत्या वेळी कोणता निर्णय येईल, हे सर्व देवाच्या निर्णयावर अवलंबून असते. असं मानलं जातं की देव प्रत्येकाच्या जीवनात योग्य वेळेस योग्य निर्णय घेतो, जरी तो निर्णय आपल्याला कधीही समजू शकत नाही.
देवाचा निर्णय – एक अविस्मरणीय सत्य:
मानवाच्या जीवनात देवाचा निर्णय कसा कार्य करतो हे समजणे खूप कठीण आहे. आपल्याला जेव्हा खूप दुःख, वेदना, किंवा संकटं येतात, तेव्हा विचार येतो की “देव का असं करतो?” पण त्याच वेळी, आपण कधी विचार केला आहे का की देव आपल्या जीवनासाठी सर्वात योग्य निर्णय घेतो? देवाची योजना साकारण्यासाठी आपल्या आयुष्यात असलेल्या चढ-उतारांचा एक कारण असू शकतो.
अनेक वेळा आपण आपल्या इच्छेनुसार देवाला प्रार्थना करतो, आणि त्याप्रमाणेच जीवनाची दिशा हवी असते. पण देव काही वेळा आपल्या इच्छा पूर्ण करत नाही. याचा अर्थ हे नाही की देव आपल्याशी अन्याय करतो. त्याचा निर्णय आपल्यासाठी सर्वोत्तम असतो, जरी तो त्यावेळी आपल्याला समजून येत नसेल.
देवाच्या निर्णयाचा महत्व:
-
उदाहरणार्थ संकटे:
देवाचे निर्णय अनेक वेळा त्याच्या इष्ट संदर्भाने समजून घेतले जातात. संकटं आणि दुखः हे जीवनाचा एक भाग आहेत. देव कधीही आपल्या लोकांवर किंवा भक्तांवर अन्याय करत नाही. संकटांचा सामना आपल्या जीवनातील एका महत्त्वपूर्ण शिक्षणाचा भाग आहे. -
कधी समजलेला निर्णय:
कधी कधी, आपल्याला देवाचा निर्णय केव्हा समजतो? जेव्हा संकटं जातात आणि त्यानंतर चांगले दिवस येतात. जीवनातील प्रत्येक घटना एक शिक्षण देत असते. देवाचा निर्णय तसा असतो की तो आपल्याला अधिक बुद्धिमान बनवतो. -
स्वत:वर विश्वास ठेवणे:
देवाचा निर्णय हा एक विश्वास आहे की आपल्या आयुष्यात जे काही होत आहे ते सर्व काही काही चांगल्या कारणामुळेच होत आहे. आपल्याला त्यावर विश्वास ठेवायला हवा. देव आपल्याला आयुष्यात सर्वोत्तम मार्ग दाखवतो आणि प्रत्येक निर्णय आपल्यासाठी योग्य असतो.
निष्कर्ष:
माझ्या मते, देवाचा निर्णय सर्वोत्तम असतो. तो आपल्याला सखोल दृषटिकोन देतो आणि योग्य वेळेवर योग्य मार्ग दाखवतो. जीवनातील दु:ख, वेदना किंवा संकटं कधी कधी आवश्यक असतात, कारण तेच आपल्याला शक्तिशाली आणि बुद्धिमान बनवतात. त्याचप्रमाणे, देवाचा निर्णय आपल्याला जीवनातील चांगले आणि वाईट अनुभव एकत्र करून पुढे चालण्याची शक्ती देतो. आपल्या आयुष्यात देवाचे निर्णय नेहमी सर्वोत्तम असतात, फक्त त्यावर विश्वास ठेवणे आवश्यक आहे.
“देवाचे निर्णय कधीच अपूर्ण नाहीत, तेच आपल्या सर्वोत्तम भल्यासाठी असतात.”