बंगालमधील दुर्गापूजा माहिती, इतिहास मराठी | Durga Puja Information in Marathi
हॅलो मित्रांनो कशे आहात तुम्ही आज मी तुम्हाला बंगालमधील दुर्गापूजा माहिती, इतिहास मराठी | Durga Puja Information in Marathi सांगणार आहे तर चला बघुयात.
आणखी वाचा – नवरात्र उत्सव
दुर्गापूजा मराठी | Durga Puja Information in Marathi
दुर्गापूजा हा बंगाली लोकांचा सर्वात आवडता व मोठा सण. दिवाळीप्रमाणेच हा सण मोठ्या धूमधडाक्यात साजरा करतात. आश्विन शुद्ध प्रतिपदेपासून दहा दिवस हा उत्सव चालतो. महाराष्ट्रात पुणे, मुंबई इत्यादी मोठ्या शहरांत भव्य स्वरूपात सार्वजनिक गणेशोत्सव असतो. त्याप्रमाणे बंगालमध्ये आश्विनातील नवरात्रात ठिकठिकाणी सार्वजनिक स्वरूपात दशभुजा दुर्गादेवीच्या मूर्तीची स्थापना केली जाते.
या मूर्ती वेगवेगळ्या आकारांत बाजारात विकावयास येतात. काही मूर्ती अतिभव्य असतात. दुर्गादेवीबरोबर लक्ष्मी, सरस्वती, गणेश व कार्तिकेय यांच्याही मूर्ती असतात. महिषासुर मर्दिनी दुर्गादेवी सिंहासह असते. दुर्गादेवीने महिषासुराच्या छातीवर पाय दिला व त्याला ठार मारले म्हणून तिचे महिषासुरमर्दिनी असे नाव रुढ झाले. महिषासुरमर्दिनी ही साक्षात रणचंडी! तिचे रूप भयंकर असते. तिने जीभ बाहेर काढलेली असते.
डोळे रागाने लाललाल झालेले, हातांत वेगवेगळी शस्त्रे, एका हातात उपसलेली तलवार असते. एका हातात राक्षसाचे मुंडके धरलेले असते आणि राक्षसाच्या अंगावर पाय देऊन ती नाचते आहे, अशी दुर्गादेवीची मूर्ती असते. कलकत्त्यात हा दुर्गादेवीचा नवरात्रोत्सव फार मोठ्या प्रमाणात साजरा करतात. हा उत्सव बंगालचा राष्ट्रीय उत्सव मानलेला आहे. पहिले चार दिवस देवीची सजावट केली जाते. पाचव्या व सहाव्या दिवशी देवीला आवाहन करून तिची षोडशोपचारे पूजा केली जाते. सातवा, आठवा व नववा हे दिवस या उत्सवाचे महत्त्वाचे दिवस असतात.
या काळात देवीच्या मंडपात गायन, वाद्यसंगीत, नाटके इत्यादी कार्यक्रम होतात. नऊ दिवस दुर्गादेवीपुढे चंडीपाठ चालतो. नवरात्रकाळात स्त्री-पुरुष, गरीब-श्रीमंत, लहान-मोठे अशी सर्व माणसे देवीची मूती व आरास पाहण्यासाठी रस्त्यारस्त्यातून हिंडत असतात. कालिमातेचा विजय असो. दुर्गादेवी की जय, अशा घोषणांनी सारा परिसर दुमदुमत असतो. या काळात शाळांना सुट्टी असते. नोकरीधंद्यानिमित्त बाहेरगावी असलेले बंगाली लोक दुर्गापूजेसाठी आपल्या घरी आलेले असतात. हे दिवस सुगीचे असतात. घरे धनधान्याने भरलेली असतात. बाजारात तेजी असते.
‘पूजा बाजार’ हे या काळात बंगालमध्ये मोठे आकर्षण असते. आपल्याकडील गणपती, दिवाळीप्रमाणे खरेदी-विक्री जोरात चालते. बंगाली लोकांच्या उत्साहाला, आनंदाला उधाण आलेले असते. नवरात्रात दुर्गादेवी माहेरी आली आहे, अशी समजूत असते. त्यामुळे या काळात स्त्रियासुद्धा आपल्या माहेरी जातात व दुर्गादेवीचा उत्सव करतात. दहाव्या दिवशी या उत्सवाची समाप्ती होते. दुर्गादेवीची भव्य मिरवणूक काढतात. देवीची मूर्ती वाजतगाजत नेऊन तिचे समुद्रात विसर्जन करतात. असा आहे हा बंगालमधील दुर्गादेवीचा उत्सव- आपल्याकडील गणेशोत्सवासारखा.
काय शिकलात?
आज आपण बंगालमधील दुर्गापूजा माहिती, इतिहास मराठी | Durga Puja Information in Marathi पाहिली आहे पोस्ट वाचल्याबद्दल मनापासून धन्यवाद.
दुर्गा पूजा – माहिती मराठीत
परिचय: दुर्गा पूजा ही एक अत्यंत महत्त्वाची आणि लोकप्रिय हिंदू सण आहे, जी विशेषतः पश्चिम बंगाल, ओडिशा, बिहार, उत्तर प्रदेश आणि भारतातील इतर काही भागांत मोठ्या धूमधडाक्यात साजरी केली जाते. हा सण देवी दुर्गेच्या उपास्य रूपांची पूजा करण्यासाठी आयोजित केला जातो. दुर्गा पूजा सण, नवरात्रोत्सवाच्या शेवटच्या दिवशी, म्हणजे दशमीला (विजयादशमी) साजरी केली जाते. दुर्गा पूजेसाठी देवी दुर्गेची मूर्ती उभारली जाते, तिच्या विविध रूपांमध्ये तिची पूजा केली जाते, आणि संपूर्ण आठवडा उत्साह, भक्ति, आनंद आणि कलेने परिपूर्ण असतो.
दुर्गा पूजा – इतिहास:
दुर्गा पूजा ह्या सणाची उत्पत्ती भारतीय पुराणांमध्ये आणि विशेषतः देवी महात्म्येतील कथेवर आधारित आहे. पौराणिक कथेनुसार, देवी दुर्गा ने महिषासुर नावाच्या राक्षसाला ठार मारून लोकांचे रक्षण केले होते. महिषासुर हा राक्षस देवतांना त्रास देत होता आणि देवी दुर्गेच्या मदतीने त्याची पराभव झाल्यामुळे त्याला राक्षसाची विजय मिळवून दिली. या विजयी क्षणाची आठवण म्हणून दुर्गा पूजा साजरी केली जाते.
दुर्गा पूजेचे महत्त्व:
-
धार्मिक महत्त्व: दुर्गा पूजा देवी दुर्गेच्या शक्तीची, तिच्या संरक्षणाची, आणि तिच्या असीम शौर्याची पूजा आहे. देवी दुर्गेची पूजा केल्याने जीवनातील सर्व अडचणी आणि संकटे दूर होतात, असे मानले जाते. देवीचा आशीर्वाद मिळाल्यास व्यक्ति दुःखांपासून मुक्त होतो आणि सुखी जीवन जगतो.
-
सांस्कृतिक महत्त्व: दुर्गा पूजा केवळ धार्मिक न असून एक सांस्कृतिक उत्सव म्हणूनही साजरा केला जातो. या सणाच्या काळात विविध सांस्कृतिक कार्यक्रम, संगीत, नृत्य, आणि नाटकांचे आयोजन केले जाते. विविध स्थानिक आणि राष्ट्रीय कलाकार आपले कौशल्य दाखवतात. हे एक सशक्त सामाजिक एकतेचे प्रतीक आहे.
दुर्गा पूजा कशी साजरी केली जाते?
-
मूर्ती स्थापनेची तयारी: दुर्गा पूजा सुरू होण्यापूर्वी, घरांमध्ये आणि सार्वजनिक स्थळी देवी दुर्गेची मूर्ती उभारली जाते. मूर्ती विविध कलेने सजवलेली असते. मूर्तीचे आकार आणि सजावट प्रत्येक ठिकाणी वेगळी असू शकते, पण सामान्यतः देवी दुर्गेची प्रतिमा सिंहावर बसलेली, शस्त्रांने सजलेली आणि महिषासुरावर विजय मिळवणारी असते.
-
नवरात्रोत्सव: दुर्गा पूजा सामान्यतः नवरात्राच्या आठवड्याभराच्या काळात साजरी केली जाते. या आठवड्यात देवी दुर्गेचे विविध रूपांसह पूजन केले जाते, जसे की काली, सरस्वती, महालक्ष्मी इत्यादी. रोज सकाळी आणि सायंकाळी पूजा केली जाते. या दरम्यान भजन, कीर्तन, आणि अन्य धार्मिक कार्यक्रम घेतले जातात.
-
व्रत आणि उपवासी: नवरात्राच्या काळात महिलांनी विशेष व्रत ठरवले असतात. काही लोक उपवासी राहून देवीच्या भक्तिपूर्ण सेवा करतात. विशेषतः नऊ दिवस देवी दुर्गेचे शुद्ध आणि भक्तिपूर्वक पूजन केले जाते.
-
विशेष पूजा आणि यज्ञ: दसर्याच्या दिवशी, दुर्गा पूजा पूर्ण होऊन विजयादशमीला देवीच्या मूर्तीची विसर्जन प्रक्रिया सुरू होते. या दिवशी विशेष पूजा आणि यज्ञ आयोजित केला जातो. यज्ञात विविध प्रकारच्या नैवेद्य अर्पण केले जातात आणि मंत्रोच्चाराद्वारे देवीची स्तुती केली जाते.
-
मूर्ती विसर्जन: अंतिम दिवशी, म्हणजे विजयादशमीला, संपूर्ण मोहल्ला किंवा गावात मूर्ती विसर्जनाची प्रक्रिया केली जाते. मूर्तीला जलाशय, नदी, किंवा समुद्रात विसर्जन केले जाते. या विसर्जन प्रक्रियेदरम्यान मोठ्या प्रमाणावर झोपाळ्यांची, गजर्यांची, ढोल-ताश्यांची ध्वनी, फुलांची बौछार, आणि भक्तांच्या आनंदाने वातावरण उत्साही होऊन जातं.
दुर्गा पूजा आणि समाज: दुर्गा पूजा हे एक मोठे समाजिक आणि सांस्कृतिक उत्सव आहे. यामध्ये स्थानिक लोक एकत्र येऊन देवतेचे पूजन करतात, आणि विविध कार्यक्रमांमध्ये सहभागी होतात. लोक आपल्या कुटुंबीयांसोबत या सणाचे आनंद घेतात. तसेच, दुर्गा पूजेसाठी गरीब आणि गरजू लोकांना मदत करण्याची एक परंपरा आहे.
निष्कर्ष: दुर्गा पूजा हा एक धार्मिक, सांस्कृतिक आणि सामाजिक पर्व आहे, ज्यामध्ये भक्त देवी दुर्गेच्या आशीर्वादाने आपले जीवन सुखी आणि समृद्ध करण्याची अपेक्षा करतात. या उत्सवामुळे लोकांमध्ये एकता, आनंद आणि प्रेमाचा संचार होतो. दुर्गा पूजा केवळ देवीच्या पूजनाचा एक पर्व नसून, ते एक नवा उत्साह, शक्ती आणि जीवनातील नवीन दृष्टीकोन प्राप्त करण्याचा मार्ग आहे.