मुलगा-मुलगी एकसमान

एकदा तथागत बुद्ध चारिका करत श्रावस्ती येथे गेलेले होते. ही बातमी तेथील पसेनदी राजाला कळली. त्याला वाटलं, आपण बुद्धांजवळ जावं, त्यांना भेटावं आणि त्यांच्याशी बोलावं. तो त्यांच्याकडे गेला. त्याच्यासोबत त्याचे काही निवडक सैनिक सुद्धा होते. आपल्या सैनिकांना थोड्या अंतरावर थांबायला सांगून पसेनदी राजा बुद्धांना भेटायला त्यांच्या जवळ गेला. बुद्धांना वंदन करून तो त्यांच्या शेजारी जाऊन बसला. चेहऱ्यावरून तो खूप आनंदी असल्याचे दिसत होते. त्याची प्रसन्न मुद्रा बघून बुद्ध त्याला म्हणाले, ”महाराज आज तुम्ही खूप प्रसन्न दिसत आहात.

तुमच्या चेहऱ्यावरून आनंद जणू ओसंडून वाहतोय. या आनंदाचे कारण काय बरे?’ बुद्धांचं बोलणं ऐकून पसेनदी राजा म्हणाला, ”भगवंत, आपण बरोबर ओळखलत. माझी पत्नी राणी मल्लिकादेवी गर्भवती आहे. मी वडील होणार आहे. त्यामुळे मी खूप प्रसन्न आहे, आनंदात आहे.” ही गोड बातमी ऐकून बुद्धांना सुद्धा आनंद झाला. हळुवार स्मित करत ते म्हणाले, ”महाराज, खरंच खूप गोड बातमी दिलीत तुम्ही.” त्या दोघांतील चर्चा सुरू असताना अचानक एक सैनिक लगबगीने तेथे आला.

बुद्धांना आणि राजाला वंदन करून तो राजाच्या जवळ जाऊन उभा राहिला. राजाच्या कानात तो हळूच काहीतरी पुटपुटला आणि काय आश्चर्य ! थोड्या वेळापूर्वी आनंदी असणारा राजा पसेनदी अचानक एखादं मोठं संकट कोसळल्याप्रमाणे दुःखी झाला,निराश झाला. राजा उदास झाल्याचे बुद्धांनी लगेच ओळखले. ते राजाला म्हणाले, “महाराज, काय झालं ? अचानक तुम्ही असे उदास का झालात?” यावर राजा म्हणाला, “तथागत, माझ्या पत्नीने मुलीला जन्म दिल्याची बातमी हा सैनिक घेऊन आलेला आहे.

मुलीचा जन्म अशुभ असतो. म्हणून मी उदास आहे, दुःखी आहे.” बुद्ध म्हणाले, ”महाराज, त्यात दुःख मानायचे काय कारण आहे ?” त्यावर राजा म्हणाला, “भन्ते, माझ्या राज्यावर राज्य करणारा एक पराक्रमी, बुद्धिमान असा मुलगा व्हावा, अशी माझी इच्छा होती. माझा मुलगा, राजपुत्र माझ्यासारखा पराक्रमी, बुद्धिमान आणि कर्तबगार म्हणून नावारूपाला येईल, असे स्वप्न मी मनोमन रंगवले होते. पण सारं काही उलटंच घडलं. म्हणून मी खूप दुःखी आहे.”

बुद्धांनी त्याला पुन्हा विचारले, “महाराज स्त्रिया बुद्धिमान असत नाही, असं आपल्याला वाटतं का? स्त्रिया पराक्रमी असू शकत नाहीत, असा विचार तुम्ही करता का?” त्यावर राजा उत्तरला, “तस नव्हे. स्त्रियांकडे सुद्धा बुद्धिमत्ता आणि पराक्रम गाजविण्याची क्षमता असू शकते.” राजाचे हे उत्तर ऐकून त्याला समजावत बुद्ध म्हणाले, “हे राजा, निसर्गतः स्त्री आणि पुरुष यांच्यात कुणीही श्रेष्ठ किंवा कनिष्ठ नाही.

निसर्गाने स्त्री आणि पुरुष या दोघांनाही सारखीच बुद्धिमत्ता आणि क्षमता दिलेल्या आहेत. जर निसर्ग या दोघांमध्ये भेदभाव करत नसेल, तर मग आपण का करावा ? महाराज, पुत्र ज्याप्रमाणे कर्तबगार असू शकतो, त्याचप्रमाणे मुलगीदेखील कर्तृत्व गाजवू शकते. म्हणून आपण मुलगा आणि मुलगी या दोघांनाही समान मानले पाहिजे. त्यांच्यात कसलेही भेद करू नयेत. तेव्हा मुलगी जन्मली म्हणून तुम्ही उदास होऊ नका.”

तथागतांचे हे बोलणे ऐकून पसेनदी राजाला आपली चूक लक्षात आली. बुद्धांना वंदन करत तो म्हणाला, “भन्ते, मला माझी चूक कळली. मला क्षमा करा. आपले म्हणणे खरे आहे. बुद्धिवंत, शीलवंत अशा स्त्रीच्या पोटी जन्मलेला मुलगा असो वा मुलगी, तो आपल्या कर्तृत्वाने जगाचा स्वामी होऊ शकतो. त्यामुळे मुला-मुलींमध्ये भेद करणे पूर्णतः चुकीचे आहे. यापुढे मी अशी चूक करणार नाही.” तथागतांनी स्मित करत त्याला सदिच्छा दिल्या आणि प्रसन्न मुद्रेसह पसेनदी राजा आपल्या घरी परतला.

तात्पर्य/बोध – मुलगा आणि मुलगी दोघेही समान आहेत. निसर्गाने त्यांच्यात कुठलाही भेद केलेला नाही. आपणही त्यांच्यात भेदभाव करू नये. संधी मिळाली तर मुलांप्रमाणे मुलीसुद्धा कर्तृत्व गाजवू शकतात.

मुलगा-मुलगी एकसमान – निबंध

आधुनिक समाजात मुलग्या आणि मुलीच्या भेदभावावर चर्चा होत असताना, अनेक ठिकाणी हा मुद्दा पुढे येतो की मुलगा आणि मुलगी यांना समान दर्जा मिळावा. अनेक शतकांच्या परंपरेला मागे टाकत, आज आपण या विषयावर विचार करत असताना एक गोष्ट स्पष्ट आहे – मुलगा आणि मुलगी हे दोन्ही एकसमान असायला हवेत. त्यांच्यातील भेदभाव केवळ त्यांच्या लिंगावर आधारित असू नये, कारण त्यांच्या हक्कांना, अधिकारांना आणि संधींना कोणतेही भेदभाव असू नये.

1. सामाजिक समानता:

मुलगा आणि मुलगी यांना समान हक्क आणि समान संधी दिल्या पाहिजेत. त्यांच्या कुटुंबात, शाळेत, कामाच्या ठिकाणी आणि समाजात समान दर्जाची वागणूक मिळायला हवी. मुलगा आणि मुलगी दोन्हीच समाजाच्या विकासात महत्त्वाची भूमिका पार पाडू शकतात. शिक्षण, आरोग्य, आणि समर्पण या बाबतीत त्यांच्यात कोणताही भेद नसावा.

2. शिक्षणातील समानता:

शिक्षण हे प्रत्येक मुलासाठी एक महत्त्वाचे साधन आहे. यापूर्वी मुलीला शिक्षणापासून वंचित ठेवण्याचा विचार करणे अत्यंत चुकीचे होते. मुलीला आजही काही ठिकाणी शाळा किंवा महाविद्यालयात समान संधी मिळत नाहीत. मात्र, आता समाजात जागरूकता आली आहे आणि मुलींसाठी शालेय शिक्षण अत्यंत महत्त्वाचे बनले आहे. मुलगा आणि मुलगी यांना समान शिक्षणाची संधी मिळाल्यास, ते जीवनाच्या प्रत्येक क्षेत्रात सक्षम होऊ शकतात.

3. कौटुंबिक समानता:

कुटुंब हे मुला-मुलींच्या जीवनातील सर्वात महत्त्वाचे ठिकाण आहे. मुलगा आणि मुलगी दोघांना घराच्या कामामध्ये समान सहभाग मिळावा. घरातील जबाबदाऱ्या कधीही लिंगाच्या आधारावर विभागल्या जाऊ नयेत. मुलीला समान अधिकार असावा आणि तीही शालेय किंवा व्यावसायिक क्षेत्रात आपले कर्तव्य पार पाडण्यासाठी सक्षम होईल. कुटुंबातील पातळीवर मुलीला समान अधिकार मिळवून देणं हे समाजाच्या दृष्टीने महत्त्वाचं आहे.

4. कामकाजी क्षेत्रातील समानता:

आजच्या काळात महिलाही आपल्या कार्यक्षेत्रात पुरुषांप्रमाणे काम करत आहेत. तथापि, काही ठिकाणी मुलींच्या कामाची किंमत कमी केली जाते किंवा त्यांना त्याच पगारासाठी समान संधी मिळत नाहीत. ज्या प्रकारे पुरुषांना कामाच्या ठिकाणी स्वतःच्या क्षमतेनुसार स्थान मिळते, त्याच प्रकारे महिलांना आणि मुलींना कामकाजी क्षेत्रात समान संधी आणि पगार दिला पाहिजे. हे केल्यास मुलींचे आत्मविश्वास वाढेल आणि ती अधिक प्रभावीपणे कार्य करू शकतील.

5. कायदेशीर समानता:

मुलगा-मुलगी यामध्ये कायदेशीर समानता असली पाहिजे. याचा अर्थ प्रत्येक व्यक्तीला समान हक्क, संधी आणि संरक्षण मिळायला हवे. भारतीय संविधानात दिलेल्या समानतेच्या अधिकारात पुरुष आणि महिलांसाठी समान तरतुदी आहेत, पण त्यावर अंमलबजावणीसाठी कार्यवाही अधिक कडक करण्याची आवश्यकता आहे. विशेषतः मुलींच्या हक्कांचा उल्लंघन होणारे घटक या कायद्याने योग्य प्रकारे नियंत्रित केले पाहिजेत.

6. मानसिक आणि शारीरिक समानता:

मुलगा आणि मुलगी यांची शारीरिक आणि मानसिक क्षमता सारखीच असू शकते. त्यांच्या आयुष्यातील प्रत्येक क्षेत्रात समान विचारांची वागणूक दिल्यास, त्यांचे मानसिक व शारीरिक सशक्तिकरण होईल. मुलीला शारीरिक बळाचा कमी पडलेला असतो असा काहीही विचार करणे चुकीचे आहे. शारीरिक सामर्थ्याच्या बाबतीत त्यांना समान संधी मिळवून देणे आवश्यक आहे.

7. समाजातील बदल:

समाजातील प्रत्येक व्यक्तीला “मुलगा” आणि “मुलगी” यामधील भेद कमी करून त्यांना समान दर्जा दिला पाहिजे. लहान वयापासून मुलांना आणि मुलींना समानतेचे धडे शिकवणे आवश्यक आहे. घरात, शाळेत, आणि समाजात महिलांच्या कार्याचा आदर केला पाहिजे, तसेच मुलीला कोणत्याही प्रकारच्या भेदभावाशिवाय जीवन जगण्याची संधी दिली पाहिजे.

निष्कर्ष:

मुलगा आणि मुलगी यांना समान दर्जाची संधी मिळाल्यामुळे समाज प्रगतीशील होईल. महिला आणि पुरुष समानतेच्या अधिकारांचा लाभ घेता येईल. मुलीला तिच्या जीवनात सर्व प्रकारचे अधिकार मिळवून देऊन तिला सक्षम बनवणे हे तिच्या विकासासाठी अत्यंत आवश्यक आहे. एक समान आणि न्यायपूर्ण समाज घडवण्यासाठी मुलगा आणि मुलगी यामधील भेदभाव हटवून सर्वांना समान संधी देणे महत्वाचे आहे. प्रत्येक व्यक्तीला त्याच्या कर्तृत्वावर आधारित स्थान मिळाल्यास, समाज अधिक प्रगतीशील होईल.