संत कबीर बद्दल माहिती मराठीत – Sant Kabir Information in Marathi
हॅलो मित्रांनो आज मी तुम्हाला संत कबीर बद्दल माहिती मराठीत – Sant Kabir Information in Marathi देणार आहे तर चला बघुयात. आणखी वाचा – समर्थ रामदास स्वामी
संत कबीर – Sant Kabir Information in Marathi
| १] | नाव – | संत कबीर |
| २] | जन्म – | इसवी सन १३९८ |
| ३] | मृत्यू – | इसवी सन १५१८ |
संत श्रीकबीर (सत्यालाच ईश्वर मानणारा संत कवी) इसवी सन सुमारे १३९८ ते इसवी सन सुमारे १५१८ कबीर हे उत्तर भारतातील एक सुप्रसिद्ध संत आणि कवी होते.
त्यांच्या जन्माबद्दल पुढील कथा सांगितली जाते – एका विधवेच्या पोटी एक मुलगा जन्माला आला. त्या विधवेला त्या मुलाचे पालनपोषण उजळ माथ्याने कारणे शक्य नव्हते.
तिने त्या लहान मुलाला काशीमधील लहरतालाब नावाच्या तलावाकाठी नेऊन ठेवले. काही वेळाने काशीतला निरू नावाचा एक विणकर आपली पत्नी नीमा हिच्याबरोबर त्या ठिकाणी आला.
त्या दोघांनी तलावाकाठी ठेवलेल्या त्या लहान मुलाला पाहिले. त्यांनी त्याला आपल्या घरी नेले. त्याचे आपल्या मुलाप्रमाणे पालनपोषण केले. तोच मुलगा पुढे कबीर ह्या नावाने प्रसिद्ध झाला.
कबीर हे ज्ञानी पुरुष होते. त्यांनी हे सर्व ज्ञान सत्संगातून मिळवले होते. त्या काळात समाजात सर्वत्र धर्माचे झगडे चालू होते. कबिरांनी राम आणि रहीम हे एकच आहेत, असे सांगून हिंदू- मुसलमानांत ऐक्य साधण्याचा प्रयत्न केलेला दिसतो.
हिंदू आणि मुसलमान ह्या दोन्ही धर्माचे लोक कबिरांचे शिष्य होते. जातपात, कुलाभिमान, धर्मभेद, रूढी, व्रतवैकल्ये, कर्मकांड इत्यादींवर त्यांचा काडीमात्र विश्वास नव्हता.
कबिरांच्या काव्यात अनेक ठिकाणी ते काशीचा विणकर असल्याचे सांगतात. त्यांच्या काव्यातल्या उल्लेखांवरून ते संसारी गृहस्थ होते, असे मानले जाते. त्यांना कमाल नावाचा एक मुलगा होता.
कबिरांनी आपल्या गुरूंच्या नावाचा उल्लेख कुठेही केलेला नाही, पण ते रामानंदांचे शिष्य होते, असे मानले जाते. कबिरांचा शिष्य धर्मदास ह्याने इसवी सन १४६५ मध्ये कबिरांच्या काव्यांचा संग्रह ‘बीजक’ ह्या नावाने तयार केला.
कबिरांच्या काव्यात अद्भुत शक्ती आहे. त्यांची वाणी ओजस्वी, निर्भीड आणि स्पष्ट होती. कवी म्हणून हिंदी साहित्यात कबिरांचे स्थान श्रेष्ठ आहे.
कोणत्याही प्रचलित धर्माचे वा संप्रदायाचे अनुसरण कबिरांनी केले नाही. त्यांनी कोणताही नवीन संप्रदायही निर्माण केला नाही. त्यांनी सत्यालाच ईश्वर मानले होते.
बैरागी बिरकत भला, गिरही चित्त उदार।
दु हुं चूका रीता पहुँ, वाकू वार न पार ।।१।।
कबिर हरि के नाव सूं प्रिति रहँ इकतार।
तो मुख तँ मोती झडॅ, हीरे अन्त न फार ।।२।।
काय शिकलात?
आज आपण संत कबीर बद्दल माहिती मराठीत – Sant Kabir Information in Marathi पाहिली आहे पोस्ट वाचल्याबद्दल मनापासून धन्यवाद.
संत कबीर – माहिती
परिचय: संत कबीर हे भारतीय भक्तिरचनाकार आणि समाजसुधारक होते. त्यांचा जन्म १४व्या शतकाच्या आसपास उत्तर भारतातील बनारस (काशी) येथे झाला. कबीर पंढित ब्राह्मण परंपरेपासून बाहेर असले तरी त्यांनी हिंदू आणि मुस्लिम धर्मातील परंपरांचा संगम घालून एक नव्या प्रकारच्या आध्यात्मिक दृष्टीकोनाची स्थापना केली. कबीरांची उपदेशांची भाषा साधी आणि प्रगल्भ होती, जी सामान्य लोकांना सहज समजेल अशी होती. ते त्याच वेळी एक सच्चे भक्त, एक महान समाजसुधारक, आणि एक क्रांतिकारक विचारवंत होते.
संत कबीर यांचे जीवन: संत कबीर यांचा जन्म १४व्या शतकाच्या अखेरीस झाला, तरी त्यांचे जन्मस्थान विविध ठिकाणी सांगितले जाते. काही स्रोतांनुसार ते काशी (वर्तमानातील वाराणसी) येथे जन्मले, तर दुसऱ्या स्रोतांनुसार ते लुधियाणामधील एक गरीब मुस्लिम कुटुंबात जन्मले होते. कबीर यांच्या जीवनाबद्दल अनेक किवदंत्या आहेत, पण त्यातले कोणत्याही प्रमाणिक इतिहासाशी संबंधित माहिती न मिळाल्यामुळे, त्यांच्या जीवनाबद्दल काही अनिश्चितता आहे.
कबीर यांचे तत्त्वज्ञान: संत कबीर यांचे तत्त्वज्ञान मुख्यतः भक्ति मार्गावर आधारित होते. त्यांचे शिक्षण भक्तिरसातून आले आणि त्यामध्ये सत्याची, साधेपणाची आणि त्यागाची शिकवण दिली. कबीर यांनी आपल्या उपदेशांद्वारे एक समतावादी समाज निर्माण करण्याचा प्रयत्न केला. त्यांच्या शिकवणीत “एक परमेश्वर” ही संकल्पना महत्त्वाची होती. त्यांना कोणत्याही जातीधर्माच्या भेदाभेदावर विश्वास नव्हता. ते मानवतेच्या एकतेसाठी खूप लढले.
-
“एक भगवान” चा संदेश: कबीरांनी आपल्या काव्यात आणि उपदेशात “एक भगवान” किंवा “ईश्वर” च्या अस्तित्वावर जोर दिला. ते हिंदू देवता आणि मुस्लिम ईश्वर यांना एकच मानत होते. त्यांचे “राम” आणि “अल्लाह” या दोन्ही शब्दांचा अर्थ एकच होता.
-
साधेपणाची महत्त्वता: कबीरांनी आपल्या काव्यांमध्ये साधेपणाचा संदेश दिला. ते म्हणायचे की, “ध्यान आणि साधना साधेपणातच आहे.” जीवनातील असंख्य गोष्टी एकत्र करून चालता येईल, पण ते साधेपणाच्या वाटेवर चुकत जातात.
-
भक्ति आणि प्रेम: संत कबीर यांचे तत्त्वज्ञान भक्ति आणि प्रेम यावर आधारित होते. त्यांचा विश्वास होता की जो दिलाने परमेश्वराची सेवा करतो, त्याला सर्व विश्वातील सुखाचा अनुभव होतो.
-
जातिवाद आणि धार्मिक भेदभावाचा विरोध: कबीर यांनी हिंदू आणि मुस्लिम धर्मातील भेदभाव, जातीभेद आणि धार्मिक तणावाच्या विरोधात आवाज उठवला. त्यांचे “जातिवाद आणि धर्मीय भेद” यावर अनेक वचने आहेत. “न कोई हिंदू, न कोई मुस्लिम” असे ते नेहमी सांगत.
कबीरांचा काव्यसंग्रह: कबीरांची शिकवण त्यांच्याच रचनांमध्ये समाविष्ट आहे. त्यांनी आपल्या विचारांचे आणि अनुभवांचे काव्यरूपात व्यक्त केले. कबीरांचे “दोहा” आणि “साखी” हे प्रमुख साहित्य असून ते लोकांच्या जीवनात कार्यरत राहतात. कबीरांचे काव्य साधे, स्पष्ट आणि अत्यंत गोड होते, ज्यामुळे सामान्य माणसाही ते सहजपणे समजू शकतो. त्यांचे काही प्रसिद्ध दोहे पुढीलप्रमाणे आहेत:
-
“दोहा” :
-
“साधू संगति साधू के, बुरा संगति बुरा।
-
साधू के संग से सदा, सुखी हो जीवन हरिया॥”
-
-
“साखी” :
-
“तुम कौन मैं कौन, जान सको तो जानो।
-
हम सब एक हैं, गुरु भी एक है॥”
-
कबीर यांचे योगदान:
-
समाज सुधारणा: कबीर यांनी समाजातील भेदभाव, अन्याय आणि दुराचाराच्या विरोधात आवाज उठवला. त्यांनी जातीव्यवस्था आणि धार्मिक रुढींना विरोध केला आणि एकतेचा संदेश दिला.
-
भक्ति चळवळ: कबीर यांच्या भक्ति चळवळ नेहमीच ‘निराकार’ ईश्वरावर विश्वास ठेवत होती, आणि त्यांनी मूर्तिपूजा आणि आडंबराच्या विरोधात अनेक कविता केल्या.
-
प्रेरणा: कबीर यांच्या शिक्षणाने अनेक संत आणि समाज सुधारकांना प्रेरित केले. त्यांचे तत्त्वज्ञान पुढील पिढ्यांपर्यंत पोहोचले आणि समाजात एक नवा दृष्टिकोन निर्माण झाला.
निष्कर्ष: संत कबीर हे एक अत्यंत महान संत होते ज्यांनी आपल्या काव्याद्वारे समाजातील भेदभाव कमी करण्याचा, आणि भक्तिरसातील पवित्रता आणि एकतेचा संदेश दिला. त्यांचे जीवन, शिकवण आणि काव्य आजही समाजात प्रगल्भ विचारांना उचलते. कबीरांची शिकवण जीवनातील प्रेम, एकता, साधेपणा आणि सत्यावर आधारित आहे. त्यांचे विचार आणि संदेश आजही लोकांच्या मनात जागृत आहेत, आणि त्यांचे तत्त्वज्ञान एक प्रेरणा ठरते.
“कबीरांचे शब्द, आपले मार्गदर्शन करा, आणि सत्याच्या मार्गावर चला.”