तापी नदी बद्दल माहिती मराठीत – Tapi River Information in Marathi
हॅलो मित्रांनो आज मी तुम्हाला तापी नदी बद्दल माहिती मराठीत – Tapi River Information in Marathi देणार आहे तर चला बघुयात. आणखी वाचा – वैनगंगा नदी
Contents
तापी नदी – Tapi River Information in Marathi
महाराष्ट्रातील काही प्रमुख नद्यांमध्ये तापी नदीचा समावेश आहे. उगमस्थान – तापी नदी मध्य प्रदेशातील बैतुल विभागात महादेवाच्या डोंगरात उगम पावते. तापी नदीच्या उगमाजवळ तिला मूळतापी’ असे म्हणतात.
तापी नदीचे खोरे – तापी नदीच्या खोऱ्यामध्ये जळगाव जिल्ह्याचा मोठा प्रदेश येतो. अजिंठा डोंगररांगा, उत्तरेकडील सातपुडा पर्वत तसेच दक्षिणेकडील सातमाळा डोंगराच्या दरम्यानचा प्रदेश तापी नदीच्या खोऱ्यात येतो.
तापी नदीच्या उपनद्या – पूर्णा, पांझरा तसेच गिरणा या तापी नदीच्या प्रमुख उपनद्या आहेत. शिवाय इतर लहान उपनद्याही आहेत. इतर माहिती – तापी नदी महाराष्ट्र, मध्य प्रदेश व गुजरात या राज्यांतून वाहत जाते.
मध्य प्रदेशातील बुन्हाणपूर जवळून ती महाराष्ट्रातील जळगाव जिल्ह्यात प्रवेश करते. तेथे ती पूर्व-पश्चिम वाहते. पुढे शहादा गावाजवळून तिचा गुजरात राज्यात प्रवेश होतो.
तापी नदीची लांबी सुमारे ७०० किमी. असून त्यातील २०० किमी.चा प्रवाह महाराष्ट्रात आहे. पूर्णा ही नदी जळगाव जिल्ह्यातील तापी नदीला येऊन मिळते. तसेच पुढे पांझरा व गिरणा याही नद्या तापी नदीला येऊन मिळतात.
महाराष्ट्रात तापी नदीचे पात्र बरेच विशाल असून तिच्या काठावर काही तीर्थक्षेत्रे आहेत. तापी व पूर्णा यांच्या संगमाजवळ संत चांगदेवांची समाधी आहे.
तापी नदीकाठी एदलाबाद येथे संत मुक्ताबाईंचे प्रसिद्ध मंदिर आहे. तापी नदीचे खोरे फार सुपीक व समृद्ध आहे. तापीचे पाणी शेती, बागायती, उद्योग व कारखान्यांसाठी तसेच पिण्यासाठी वापरण्यात येते.
अमरावती, अकोला व जळगाव भागातील आदिवासी व भिल्ल जमातींची ती जीवनदायिनी नदी आहे. तसेच तापीमुळे खोऱ्यातील गावांची चांगली भरभराट झाली आहे.
काय शिकलात?
आज आपण तापी नदी बद्दल माहिती मराठीत – Tapi River Information in Marathi पाहिली आहे पोस्ट वाचल्याबद्दल मनापासून धन्यवाद.
ताप्ती नदीची माहिती (Tapi River Information in Marathi)
🌊 ओळख:
ताप्ती नदी ही भारतातील एक प्रमुख नदी असून ती पश्चिमवाहिनी आहे, म्हणजेच ती पश्चिमेकडे वाहते आणि अरबी समुद्रात मिळते. ही नदी भारतातील तीसऱ्या क्रमांकाची सर्वांत मोठी पश्चिमवाहिनी नदी आहे (नर्मदा व माहीनंतर).
📍 उगमस्थळ:
-
ताप्ती नदीचा उगम मध्य प्रदेशातील मुलताई (जिल्हा: बेटूल) येथे सतपुडा पर्वतरांगेत होतो.
-
तिचा उगम समुद्रसपाटीपासून अंदाजे ७५० मीटर उंचीवर आहे.
📏 लांबी व प्रवाह:
-
ताप्ती नदीची एकूण लांबी अंदाजे ७२४ किलोमीटर आहे.
-
ती तीन राज्यांतून वाहते:
-
मध्य प्रदेश
-
महाराष्ट्र
-
गुजरात
-
🏞️ प्रमुख उपनद्या:
-
पुर्णा
-
गिरणा
-
पांझरा
-
मोसाम
-
वाघूर
या उपनद्या ताप्तीला महाराष्ट्र भागात मिळतात.
🏙️ महत्त्वाची शहरे व ठिकाणे:
-
बुरहानपूर (म.प्र.)
-
जळगाव, भुसावळ (महा.)
-
सुरत (गुज.)
🚢 शेवटचा प्रवाह:
ताप्ती नदी गुजरातमधील सुरतजवळून अरबी समुद्रात जाऊन मिळते.
🏗️ प्रमुख धरणे:
-
हथनूर धरण – महाराष्ट्रात
-
उकाई धरण – गुजरातमध्ये, सुरतजवळ
🌿 उपयोग:
-
शेतीसाठी पाणीपुरवठा
-
वीज निर्मिती (हायड्रोइलेक्ट्रिक प्रकल्प)
-
जलसिंचन
-
मच्छीमारी
🔚 निष्कर्ष:
ताप्ती नदी ही भारताच्या नैसर्गिक व सामाजिक जीवनात अत्यंत महत्त्वाची भूमिका बजावते. तिचा प्रवाह प्रदेशाच्या कृषी आणि जलव्यवस्थेसाठी फार उपयुक्त आहे. ताप्ती नदीचा नैसर्गिक सौंदर्य आणि तिचे सांस्कृतिक महत्त्वही मोठे आहे.
काही विशिष्ट शैक्षणिक उपयोगासाठी हाच माहितीपत्रक संक्षिप्त रूपात हवा आहे का?