Jayant Narlikar Information in Marathi – जयंत विष्णू नारळीकर बद्दल माहिती मराठीत

हॅलो मित्रांनो आज मी तुम्हाला Jayant Narlikar Information in Marathi – जयंत विष्णू नारळीकर बद्दल माहिती मराठीत देणार आहे. आणखी वाचा – चंद्रशेखर वेंकटरमण

माहिती – Jayant Narlikar Information in Marathi

नारळीकर यांचा जन्म १९ जुलै, १९३८ रोजी कोल्हापूर येथे झाला. त्यांचे वडील बनारस हिंदू युनिव्हर्सिटी येथे गणित विषयाचे प्राध्यापक आणि गणित विभागाचे प्रमुख होते. त्यांची आई संस्कृत या विषयाची अभ्यासक होती.

जयंत नारळीकर यांचे शालेय शिक्षण बनारस (वाराणशी) येथेच झाले. तेथूनच १९५७ मध्ये ते बी.एस.सी.प्रथम क्रमांकाने उत्तीर्ण झाले. त्यानंतर गणिताच्या उच्च शिक्षणासाठी ते इंग्लंडला रवाना झाले. तेथे त्यांनी फिट्झ विल्यम कॉलेजमध्ये प्रवेश घेतला.

१९६० मध्ये त्यांनी केंब्रिज विद्यापीठाची गणितातील पदवी संपादन केली. १९६३ मध्ये फ्रेंड हॉइल यांच्या मार्गदर्शनाखाली त्यांनी पी.एच.डी. मिळविली.पुढे एम. ए.आणि डॉक्टर ऑफ सायन्स या पदव्याही त्यांनी संपादन केल्या. केंब्रिज येथे ते १९७२ पर्यंत होते.

या काळात त्यांनी अनेक पारितोषिकेही पटकावली. इन्स्टिट्यूट ऑफ थिऑरिटिकल अॅस्टॉनॉमी या संस्थेच्या स्थापनेत त्यांचा मोठा सहभाग होता. तेथेच त्यांनी सर फ्रेड हॉइल यांच्यासह खगोलशास्त्रात संशोधन केले.

१९७२ मध्ये डॉ. जयंत नारळीकर भारतात परत आले. टाटा इन्स्टिट्यूट ऑफ फंडामेंटल रिसर्च येथे त्यांनी आपले संशोधन कार्य चालू केले. त्यामुळे त्यांचे नाव जगभर झाले.

भारतातील युनिव्हर्सिटी ग्रॅट्स कमिशनकडून त्यांना आमंत्रण आले. १९८८ मध्ये त्यांनी आयुकाची स्थापना केली. सन २००३ पर्यंत त्यांनी आयुकाचे संस्थापक व संचालकपदावर काम केले.

आयुका हे जगप्रसिद्ध संशोधन केंद्र व खगोलशास्त्रातील शिक्षण व संशोधनासाठी प्रसिद्ध आहे. आजही ते प्राध्यापक म्हणून तेथे काम करीत आहेत.

विश्वाची निर्मिती एका प्रचंड स्फोटातून झाली असावी, असे काही खगोलशास्त्रज्ञांना वाटते; तर काही शास्त्रज्ञ विश्व हे स्थिर स्थितीत आहे म्हणजेच ते अनादी आहे, असे मानतात. डॉ. नारळीकरांनी विश्वाच्या स्थिर स्थितीचे समर्थन केले.

पृथ्वीपासून ४१ कि.मी. उंचीवरील हवेचे नमुने तपासून त्यातील सूक्ष्म जीवांचा अभ्यास करण्यासाठी बनविलेल्या आंतरराष्ट्रीय शास्त्रज्ञांच्या एका गटाचे नेतृत्व त्यांनी केले.

अवकाशातून पृथ्वीवर सूक्ष्मजीवांचा मारा होऊन त्यातीलच काही जीव पृथ्वीवर स्थिरावले आणि त्यातूनच जीवनिर्मिती झाली असावी, अशी शक्यता त्यांनी वर्तविली.

गुरुत्वाकर्षणाशी संबंधित असलेला हॉइल – नारळीकर सिद्धांत जगप्रसिद्ध आहे. डॉ. नारळीकरांनी अनेक मासिके व वृत्तपत्रांमध्ये मराठी, हिंदी व इंग्रजी भाषांमधून अतिशय उद्बोधक असे लिखाण केले आहे.

क्लिष्ट विषय अतिशय सोप्या भाषेत मांडण्याची त्यांची हातोटी वाखाणण्यासारखी आहे. त्यांना अनेक राष्ट्रीय व आंतरराष्ट्रीय पुरस्कार मिळाले आहेत. कित्येक नामांकित संस्थांमध्ये त्यांनी महत्त्वाची पदे विभूषित केली आहेत.

पण ते अतिशय विनम्र आहेत. त्यांना पद्मभूषण व पद्मविभूषण हे पुरस्कार देऊन भारत सरकारने त्यांचा सम्मान केला आहे. मुलांना, आपल्या भारत देशाचे नाव उज्वल करणाऱ्या भारतीय शास्त्रज्ञांचा तुम्ही अभिमान बाळगा.

काय शिकलात?

आज आपण Jayant Narlikar Information in Marathi – जयंत विष्णू नारळीकर बद्दल माहिती मराठीत पाहिली आहे पोस्ट वाचल्याबद्दल मनापासून धन्यवाद.

डॉ. जयंत विष्णू नारळीकर हे भारतातील एक प्रख्यात खगोलभौतिकशास्त्रज्ञ, विज्ञानलेखक आणि विज्ञानप्रसारक आहेत. त्यांनी खगोलशास्त्र, सैद्धांतिक भौतिकशास्त्र आणि विज्ञानसाहित्य या क्षेत्रांमध्ये मोठे योगदान दिले आहे.

---

👶 प्रारंभिक जीवन आणि शिक्षण

डॉ. नारळीकर यांचा जन्म १९ जुलै १९३८ रोजी महाराष्ट्रातील कोल्हापूर येथे झाला. त्यांचे वडील, विष्णू वासुदेव नारळीकर, हे बनारस हिंदू विद्यापीठात गणिताचे प्राध्यापक होते, तर आई सुमती नारळीकर या संस्कृत विदुषी होत्या. त्यांचे शालेय शिक्षण वाराणसी येथे झाले. १९५७ साली त्यांनी बनारस हिंदू विद्यापीठातून भौतिकशास्त्रात बी.एस्सी. पदवी प्राप्त केली. उच्च शिक्षणासाठी ते इंग्लंडमधील केंब्रिज विद्यापीठात गेले, जिथे त्यांनी १९६३ साली पीएच.डी. प्राप्त केली. त्यांच्या मार्गदर्शक सर फ्रेड हॉईल यांच्या सहकार्याने त्यांनी ‘हॉईल-नारळीकर सिद्धांत’ विकसित केला, जो सापेक्षतावाद आणि मॅकच्या तत्त्वांचा समन्वय करतो.Malayalam Wikipedia

---

🛰️ वैज्ञानिक कार्य आणि संस्था

• १९७२ साली ते भारतात परतले आणि मुंबईतील टाटा मूलभूत संशोधन संस्थेत (TIFR) खगोलशास्त्र विभागाचे प्रमुख म्हणून कार्यरत झाले.

• १९८८ साली पुण्यात इंटर-युनिव्हर्सिटी सेंटर फॉर अ‍ॅस्ट्रॉनॉमी अँड अ‍ॅस्ट्रोफिजिक्स (IUCAA) या संस्थेची स्थापना झाली आणि डॉ. नारळीकर हे संस्थापक संचालक म्हणून नियुक्त झाले.

• त्यांनी स्थिर स्थिती सिद्धांत, क्वासार, रेडशिफ्ट आणि ब्रह्मांडाच्या उत्पत्तीविषयी संशोधन केले आहे.Malayalam Wikipedia

---

📚 साहित्य आणि विज्ञानप्रसार

डॉ. नारळीकर हे विज्ञानलेखनासाठी प्रसिद्ध आहेत. त्यांनी मराठी आणि इंग्रजी भाषांमध्ये अनेक विज्ञानकथा, ललित लेख आणि आत्मचरित्र लिहिले आहे. त्यांचे ‘यक्षांची देणगी’, ‘व्हायरस’, ‘अंतराळातील भस्मासूर’ यांसारखी पुस्तके लोकप्रिय आहेत. त्यांचे ‘चार नगरांतले माझे विश्व’ हे आत्मचरित्र साहित्य अकादमी पुरस्काराने सन्मानित झाले आहे.Malayalam Wikipedia

त्यांनी विज्ञानप्रसारासाठी दूरदर्शन, रेडिओ, व्याख्याने आणि लेखनाच्या माध्यमातून मोठे योगदान दिले आहे.

---

🏅 पुरस्कार आणि सन्मान

• १९६५: पद्मभूषणMalayalam Wikipedia

• २००४: पद्मविभूषण

• १९९६: युनेस्को कालींगा पुरस्कार

• २०१०: महाराष्ट्र भूषण पुरस्कार

• शांती स्वरूप भटनागर पुरस्कार

• साहित्य अकादमी पुरस्कार (२०१४)

---

👨‍👩‍👧 कुटुंब आणि वैयक्तिक जीवन

डॉ. नारळीकर यांचा विवाह १९६६ साली मंगला नारळीकर यांच्याशी झाला, त्या स्वतः एक गणितज्ञ होत्या. त्यांना तीन मुली आहेत: गीता, गिरिजा आणि लीलावती. त्यांच्या कुटुंबातील सदस्यांनीही विज्ञान आणि शिक्षण क्षेत्रात उल्लेखनीय कार्य केले आहे.

---

डॉ. जयंत नारळीकर यांचे जीवन आणि कार्य हे भारतीय विज्ञानाच्या क्षेत्रातील प्रेरणादायक उदाहरण आहे. त्यांनी विज्ञानाच्या प्रसारासाठी आणि जनजागृतीसाठी केलेले कार्य अत्यंत महत्त्वाचे आहे.Malayalam Wikipedia

---

संदर्भ:

• जयंत विष्णू नारळीकर – मराठी विकिपीडिया

• Jayant Vishnu Narlikar – Wikipedia

• Jayant Vishnu Narlikar – IUCAA