रविंद्रनाथ टागोर बद्दल माहिती मराठीत – Rabindranath Tagore Information in Marathi

हॅलो वाचकांनो आज मी तुम्हाला रविंद्रनाथ टागोर बद्दल माहिती मराठीत – Rabindranath Tagore Information in Marathi देणार आहे तर चला बघुयात. आणखी वाचा – लाल बहादूर शाश्त्री

१]	नाव –	रवींद्रनाथ ठाकूर (टागोर)
२]	जन्म –	७ मे १८६१ कोलकाता, भारत
३]	मृत्यू –	७ ऑगस्ट १९४१ कोलकाता, भारत
४]	वडील –	देवेंद्रनाथ टागोर
५]	आई –	सरला देवी

रविंद्रनाथ टागोर परिचय – Rabindranath Tagore Information in Marathi

प्रतिभाशाली साहित्यामुळे जागतिक पातळीवरील नोबेल पारितोषिक ज्यांना मिळाले, त्या रविंद्रनाथ टागोरांचे नाव भारतातल्या प्रत्येक घराघरात माहीत आहे. त्यांचा गीतांजली हा काव्यसंग्रह प्रसिध्द आहे.

भारतात जे थोर महापुरुष होऊन गेले, त्यात जागतिक किर्तीचे महाकवी, तत्वज्ञ, साहित्यिक आणि नवीन शिक्षणपध्दतीचे प्रवर्तक म्हणून रविंद्रनाथ टागोरांचे नाव घ्यावे लागते, रविंद्रनाथांचे सर्व वाङ्मय हे ४० खंडांमध्ये प्रसिध्द झालेले आहे.

रवींद्रनाथ हे मानवतेचे पुरस्कर्ते होते. रविंद्रनाथांच्या मातेचे नांव शारदादेवी आणि वडिलांचे नाव देवेंद्रनाथ . त्यांना आठ भाऊ व सहा बहिणी होत्या.

रविंद्रनाथांचा जन्म ७ मे १८६१ रोजी अत्यंत समृध्द घराण्यात झाला. घरी संपन्नता असूनही रविंद्रनाथ अगदी साधेपणाने राहात. त्याकाळत घरी मुलांना शिकवावे ही पध्दत फार रुढ होती.

शाळा संपल्यावर ते घरी आले की, व्यायाम शिकविणारे शिक्षक येत, नंतर चित्रकलेसाठीही त्यांच्या वडिलांनी शिक्षक नेमले होते. मग इंग्रजी शिकविण्यासाठी शिक्षक येत. ते सात-आठ वर्षाचे असतानाच कविता करीत.

काव्याबरोबर ते संगीतही शिकले. बॅरिस्टर पदवी प्राप्त करण्यासाठी वडिलांनी त्यांना इंग्लंडला पाठविले. पण कायद्याचे शिक्षण त्यांना आवडत नसे. शेवटी ते इंग्लंडहून परत आले.

इंग्लंडमध्ये असतांना त्यांना लोकगीते फार आवडली. त्या लोकगीतांच्या चाली त्यांनी आत्मसात केल्या. या चालींवर त्यांनी वाल्मिकी प्रतिभा या आपल्या सांगितिकेमधील गीते लिहिली १८८३ साली त्यांचा विवाह झाला. मृणालिनी हे त्यांच्या पत्नीचे नांव, त्यांना तीन कन्या व दोन मुले झाली.

शैक्षणिक, साहित्य देशासाठी केलेले कार्य – Rabindranath Tagore Information in Marathi

रविंद्रनाथांनी कलकत्यापासून जवळच असणाऱ्या शांतिनिकेतन येथे अरण्यशाळा काढली. श्रीनिकेतन ही संस्था काढली. कुटिरोद्योगाची कल्पना, शेतकऱ्यांसाठी कृषिबँक, हितैषीसभा त्यांनी सुरु केल्या.

नैसर्गिक सौंदर्याच्या सान्निध्यात शिक्षण द्यावे, यावर रविंद्रनाथांचा भर होता. वृक्षाच्या सावलीत, तपोवनाच्या कल्पनेवर आधारीत त्यांनी शिक्षणाची नवी पध्दती सुरु केली. तेथे शिष्यांच्या चित्ताला पल्लवित करणारे गुरु त्यांना निर्माण करावयाचे होते.

तेथील आश्रमात त्यांनी भारतीय चित्रकलेचे पुनरुज्जीवन केले. शांतिनिकेतन विद्यालयातूनच पुढ विश्वभारती विद्यापीठ उभे राहिले. तेथ जगभरातून आलेले हजारो विद्यार्थी शिक्षण घेत असतात.

टागोरांना ध्यानात रंगणे आवडे, तसेच काव्यामध्ये गूढगूंजन करण्याचीही त्यांची सवय होती. पण असे असूनही भारतमातेबद्दल त्यांना अतिशय प्रेम होते. वंगभंगचळवळीत त्यांनी भाग घेतला होता.

जालियानवाला बागेत पंजाबला भयंकर हत्याकांड झाले.त्यावेळी तेथे सभेसाठी जमलेल्या निष्पाप भारतीयांवर गोळीबार झाला. हे रविंद्रनाथांना आवडले नाही म्हणून ब्रिटिशांनी त्यांना दिलेली सर ही पदवी ब्रिटिश सरकारकडे परत पाठवली.

रविंद्रनाथांचे जन गण मन हे राष्ट्रगीत झाले तर आमार सोनार बांगला हे बांगला देशाचे राष्ट्रगीत झाले. रविंद्रनाथ टागोर हे सौंदर्यवादी कमी व तत्वज्ञ होते. हे सत्य व शिव यांचा साक्षात्कार सौंदर्यान्दारा घडवीत.

काय शिकलात?

आज आपण रविंद्रनाथ टागोर बद्दल माहिती मराठीत – Rabindranath Tagore Information in Marathi पहिली आहे, पोस्ट वाचल्याबद्दल मनापासून धन्यवाद.

रवींद्रनाथ ठाकुर (Rabindranath Tagore) – माहिती

रवींद्रनाथ ठाकुर (Rabindranath Tagore), ज्यांना रवींद्रनाथ ठाकुर किंवा टागोर म्हणूनही ओळखले जाते, हे भारतीय कवी, संगीतकार, लेखक, चित्रकार आणि तत्त्वज्ञ होते. त्यांना “कवीराज” किंवा “कवितेचा सम्राट” म्हणूनही संबोधित केले जाते. त्यांची काव्यशास्त्र, संगीत, आणि साहित्याची योगदान जगभरातील साहित्यिक व सांस्कृतिक धारा बदलण्यासाठी अत्यंत महत्त्वाची ठरली.

1. प्रारंभिक जीवन:

रवींद्रनाथ टागोर ७ मे १८६१ रोजी कोलकात्यात (तेव्हाचे कलकत्ता) जन्मले. त्यांचे कुटुंब मोठ्या काव्य, संगीत आणि कलांच्या परंपरेमध्ये मिसळलेले होते. त्यांचे वडील देवेंद्रनाथ टागोर हे ब्रह्म समाजाचे एक प्रमुख सदस्य होते, आणि त्यांच्या कुटुंबातच कलाकृतींची आवड मोठ्या प्रमाणावर होती. रवींद्रनाथ यांचा प्रारंभिक शिक्षण आणि संस्कार त्यांच्या कुटुंबात झाले, ज्यामुळे त्यांना लहान वयातच काव्य लेखन आणि संगीताची गोडी लागली.

2. साहित्यिक कार्य:

रवींद्रनाथ टागोर हे बांगलादेशी साहित्यिक असून, त्यांनी अनेक काव्यसंग्रह, निबंध, कथा, नाटक, निबंध लेखन केले. त्यांचे साहित्य विविध प्रकारातील आहे, त्यात प्रेम, जीवन, समाज, मानवतावाद यासारख्या महत्त्वपूर्ण विषयांचा समावेश आहे.

• काव्यसंग्रह: रवींद्रनाथ टागोरचे प्रमुख काव्यसंग्रह आहेत “गीतांजली” (Gitanjali), “कविता” (Kavita), “स्मृति” (Smriti) इत्यादी. ‘गीतांजली’ काव्यसंग्रहासोबतच त्यांना 1913 मध्ये साहित्याचा नोबेल पुरस्कार मिळाला. “गीतांजली” हा रवींद्रनाथ टागोरच्या जीवनातील अत्यंत महत्त्वपूर्ण साहित्यकृती आहे, ज्यात त्यांनी जीवन, प्रेम, देव, आणि मानवतेच्या अनेक गूढतांचा अन्वेषण केले.

• निबंध आणि कथा: रवींद्रनाथ टागोर हे कथाकार देखील होते. त्यांनी अनेक लघुनिबंध आणि कथा लिहिल्या आहेत. “गोरा” (Gora) आणि “घरे बरे” (Home and the World) या त्यांच्या प्रमुख कादंब-या होत्या.

3. संगीत आणि नृत्य:

रवींद्रनाथ टागोर हे संगीतकार देखील होते. त्यांना ‘रवींद्र संगीत’ म्हणून ओळखले जाते. त्यांनी बांगला संगीताला नवा आकार दिला आणि त्यांच्या लिखाणात वाद्य आणि गायकांची आकर्षकता दिसून येते. त्यांनी २,००० हून अधिक गाणी लिहिली, ज्यामध्ये प्रेम, निसर्ग, आणि मानवतावादाचे संदेश दिले. त्यांच्या गाण्यांना ‘रवींद्र संगीत’ हे नाव मिळाले.

त्यांच्या संगीताने बांगला संगीताची पारंपरिकता अधिक समृद्ध केली, आणि ते विविध काव्यशैलींमध्ये गायक होते. त्यांनी दोन रचनांच्या वाद्यांच्या समावेशातून एक नवा संगीत आणि वाद्याचा रीत उचलला.

4. राजकीय आणि समाजिक कार्य:

रवींद्रनाथ टागोर हे भारताच्या स्वातंत्र्य संग्रामाच्या काळात अत्यंत महत्त्वाचे नेते होते. त्यांनी ब्रिटिश साम्राज्याच्या विरोधात आपली भूमिका मांडली, तसेच भारतीय समाजाच्या सुधारण्याच्या दिशेने अनेक कार्ये केली. त्यांनी आपल्या लेखनातून भारतीय लोकांच्या हक्कांची आणि मानवतेच्या मूलभूत तत्त्वांची जाणीव करून दिली.

तसंच, रवींद्रनाथ टागोर यांनी भारतीय संस्कृतीत आणि समाजात चांगले बदल घडवून आणण्यावर जोर दिला. ते एक महान तत्त्वज्ञ होते आणि ते भारतीय धर्म आणि संस्कृतीवरील अंधश्रद्धा आणि अन्यायाच्या विरोधात होते.

5. नोबेल पुरस्कार:

रवींद्रनाथ टागोर हे 1913 साली नोबेल साहित्य पुरस्कार मिळवणारे पहिले भारतीय साहित्यिक ठरले. ‘गीतांजली’ काव्यसंग्रहासाठी त्यांना हा सन्मान मिळाला. त्यांचा साहित्य आणि संगीत ह्या दोन्ही क्षेत्रातील योगदानामुळे त्यांनी भारतीय आणि जागतिक साहित्य आणि कला क्षेत्रात एक अमिट ठसा सोडला.

6. शिक्षण आणि शिक्षण संस्था:

रवींद्रनाथ टागोर यांनी ‘शांतिनिकेतन’ (Santiniketan) नावाची शाळा स्थापन केली, जी भारतीय शिक्षण व्यवस्थेतील एक महत्त्वाचे केंद्र बनले. या संस्थेत, भारतीय संस्कृतीला आणि नैतिकतेला महत्त्व देऊन आधुनिक आणि पारंपरिक शिक्षणाची संगती केली. शांतिनिकेतनने आपल्या शिक्षणाच्या पद्धतीवर जागतिक स्तरावर मान्यता मिळवली आणि रवींद्रनाथ टागोर यांनी हे शाळा संस्थेसाठी महत्त्वपूर्ण योगदान दिले.

7. चित्रकला:

रवींद्रनाथ टागोर हे एक चित्रकार देखील होते. 1920 च्या दशकात त्यांनी चित्रकला क्षेत्रात स्वत:चे योगदान दिले. त्यांच्या चित्रकलेमध्ये आकार, रंग आणि रेषांचे अनोखे प्रयोग होते. त्यांचे काही चित्रांमध्ये आत्मचित्र (Self-Portrait), पॅंटिंग्ज आणि भारतीय जीवनाच्या चित्रणांचा समावेश होता.

8. मृत्यू:

रवींद्रनाथ टागोर यांचे निधन ७ ऑगस्ट १९४१ रोजी कोलकात्यात झाले. त्यांचा मृत्यू भारताच्या सांस्कृतिक इतिहासातील एक मोठा शोकप्रसंग ठरला.

9. वारसा:

रवींद्रनाथ टागोरचा वारसा आजही आपल्यासमोर आहे. त्यांच्या साहित्य, संगीत, आणि विचारधारेने संपूर्ण जगात एक मोठा ठसा सोडला आहे. त्यांच्या गाण्यांनी, लेखनाने, आणि शिक्षण प्रणालीने अनेक पिढ्यांवर प्रभाव टाकला आहे. ‘जन गण मन’ हे भारताचे राष्ट्रीय गाणे रवींद्रनाथ टागोर यांनीच लिहिले आहे, ज्याचा भारताच्या सांस्कृतिक इतिहासात विशेष स्थान आहे.

निष्कर्ष:

रवींद्रनाथ टागोर हे भारतीय आणि जागतिक साहित्य, संगीत आणि शिक्षण क्षेत्रातील महान व्यक्तिमत्त्व होते. त्यांच्या कार्याने भारतीय समाजाला जागतिक स्तरावर प्रतिष्ठा दिली आणि त्यांनी अनेक पिढ्यांना प्रेरित केले. त्यांचा जीवन आणि कार्य आजही आपल्यासाठी एक महान प्रेरणा आहे.